Renesansa istorije: Borbe četnika sa Njemcima

Pripremio: Ivan Milošević

Kada se pokrene priča o nesrećnom građanskom ratu u Crnoj Gori ostrašćeni komunisti ili njihovi ideološki nasljednici potegnu argument nad argumentima, odnosno traže da im se pokaže gdje su se to vojnici Draže Mihailovića borili protiv Njemaca. I kada se pogleda iz njihovog ugla onda su oni u pravu, jer komunistička literatura o tome nema ni slova, već su njihove stranice prepune bitaka partizana sa Njemcima, dok su četnici besposleni sa flašom rakije, sjedjeli po srbijanskim šumama i gorama i plašili medvjede i ostale divlje i pitome životinje.

Naravno, istina je potpuno drugačija, ali u Crnoj Gori ona se još ne otkriva i sve je još uvijek betonirano neokumunističkim pogledom na svijet, gdje se pored partizana i komunista na Balkanu niko ne pominje kao neprijatelj okupatora. Zbog toga neko mora početi pionirski posao nabrajanja bitaka četnika sa Njemcima, kako bi se konačno i u Crnoj Gori ta priča pokrenula sa mrtve neokomunističke  istorijske tačke. Ovaj tekst je skroman prilog nastupajućoj crnogorsko-istorijskoj renesansi i revizije vladajuće partizanske ideologije u Crnoj Gori. 

Loznica su četnici oslobodili 23.avgusta 1941, a u tim borbama učestvovao je Podrinjski odred. JVuO je imao osam poginulih i 10 ranjenih, dok se Njemci izgubili 12 vojnika, dok je 93 zarobljeno.

Bogatić je oslobođen 1.septembra 1941. godine. Četnici Cerskog odreda su napali Bogatić zapravo 31.avgusta, kada je napadnuta i Loznica od četnika Jadarskog odreda i zauzeli ga 1.septembra. Grad su samo jedan dan držali, pošto su naišle ustaše i potisle ih. Krvave borbe sa ustašama i Nemcima su se vodile oko Bogatića od 1-3.septembra.

Četnici (Cerski odred):25 poginulih, mnogo ranjenih, Nemci jedan poginuo, osam ranjenih.

Krupanj je oslobođen 4.septembar 1941. Brojnost snaga: 300 četnika popa Vlade Zečevića i poručnika Ratka Martinovića, 100 četnika Dragoslava Račića i Budimira Ilića.

Partizani: 100 partizana iz Valjevskog odreda pod komandom Miloša Dudića.

Nemci: 9 poginulih, 30 ranjenih, 130 zarobljenih

Četnici (Vojno-četnički odred „Martinović-Zečević“): troje poginulih.

Partizani (Valjevski odred): troje poginulih.

Ratni plijen: 12 puškomitraljeza, 250 pušaka, 6 lakih i jedan teški bacač, dvije radio-stanice, dvadeset motornih vozila, hrana i odjeća.

Oslobođenje Banje Koviljače, 6.septembar 1941

Četnici su za Banju Koviljaču vodili teške borbe od 1-6.septembra, naročito na brdu Kozluku i prilazima gradu i sa Nemcima i sa ustašama.

Četnici („Cerski odred“): 29 poginulih i 12 streljanih, ukupno 41 poginulih.

Nemci: 9 poginulih, 24 ranjenih, 51 zarobljen.

Oslobođenje Gornjeg Milanovca, 29. septembar 1941.

Četnici (Takovski odred): troje poginulih.

Partizani (Takovski odred): jedan poginuo, trojica ranjena

Nemci:po jedan ranjen i poginuo, 105 zarobljeno.

Oslobođenje Čačka, 1.oktobar 1941

Četnici (Jelički i Čačanski odred): 20-30 poginulih, više ranjenih

Nemci: 10 poginulih i 10 ranjenih

Oslobođenje Stragara, 4.oktobar 1941.

Četnici (Takovski odred): bez gubitaka

Nemci: dva poginula, 40 vojnika i četiri oficira zarobljena.

Oslobođenje Ljubovije, oktobar 1941

Četnici (Cerski odred): nepoznato

Nemci: nepoznato

Četnički odredi Jugoslovenske vojske su za vreme ustanka na području Srbije bezuspešno pokušavali da zauzmu sledeće gradove: Bor (septembar-oktobar 1941), Veliko Gradište(septembar-oktobar 1941), Majdanpek (septembar-oktobar 1941), Kostolac (septembar 1941), Požarevac (oktobar 1941), Valjevo (24.9-3.11), Kraljevo (1.10-3.11.1941), Kruševac (23.9), Novi Pazar (29.10-3.12), Šabac (23-25.9.1941), Mačvansku Mitrovicu (24.9). Svi ovi gradovi su branjeni jedino od Nemaca, osim Novog Pazara gde su Nemci dovukli kao pojačanje Muslimane, Aranute, a takođe i Italijane. Specijalno za četnike su dovukli i krvavog zločinca i banditskog razbojnika Aćif-Efendiju koji je naređivao da se zarobljeni četnici kucaju za drveća kao slike. U svim ovim pokušajima izginulo je na hiljade četnika i isto toliko ranjeno.Nemci su mnoge ranjene četnike pronalazili i na licu mesta ubijali. Nemački gubici su bili mnogo manji, a komunistički ukupno: 5 streljanih, 11 poginulih i 7 ranjenih.

Samo na opsadi Novog Pazara pali su u borbama 125 četnika, na opsadi Kraljeva njih 601, u borbama za Kruševac njih 41, u borbama oko Mačvanske Mitrovice njih 69, u borbama oko Bora njih 80, u borbama oko Majdanpeka, Velikog Gradišta i Kostolca njih 109, itd…

Oslobođenje Prijepolja, 12. septembar 1943

Četnici (2.Mileševski korpus): 42 poginulih, 22 ranjenih (prema prvom poslatom izveštaju emigrantskoj Vladi). Prema docnijem izveštaju od 15.novembra, a nakon nemačkog bombardovanja grada: 150 mrtvih i ranjenih, prema svjedočanstvu kapetana Jovičića četnici su imali oko 100 poginulih.

Nemci: preko 200 poginulih

Plijen:mnogo vojnog materijala, motorna vozila, 1.500 pušaka, jedan tenk.

Oslobođenje Priboja, 12.septembra 1943

Četnici (1.Pribojska brigada): nepoznati

Italijani i Nemci: 1.800 zarobljenih.

Oslobođenje Zvornika, 17.septembra 1943.

Četnici (Cerski i Mačvanski korpus): nepoznati gubici.

Nemci: nepoznati gubici.

O oslobađanju Zvornika, pisala je i saveznička misija:

„Od Rapira (174): 17 septembra Mihailovićeve snage otele od Huna Zvornik i odbile sve protivnapade. Robin“.

Oslobođenje Banje Koviljače, 17.septembra 1943.

Četnici (Cerski i Mačvanski korpus): nepoznati gubici.

Nemci: nepoznati gubici.

Bijelo Polje (septembar 1943).

Oslobođenje Ruda, 18.septembar 1943

Četnici (Drinski korpus): nepoznati gubici.

Nemci: nepoznati gubici.

Oslobođenje Brze Palanke, 18.septembar 1943.

Četnici (Krajinski korpus): nepoznati gubici.

Nemci i Bugari: nepoznati gubici.

Oslobođenje Bajine Bašte, 30.septembar 1943.

Četnici (1.i 2.Račanska brigada): nepoznati gubici.

Nemci: nepoznati gubici.

Nova Varoš, (oktobar 1943).

Četnici: nepoznati gubici.

Nemci: nepoznati gubici.

Oslobođenje Višegrada,  5.oktobar 1943

Četnici (Drinski i Romanijski korpus): 23 poginulih, 65 ranjenih

Nemci i ustaše: 354 mrtvih (338 Nemaca) i (16 Ustaša i domobrana), 400 ranjenih, 22 zarobljenih

Plijen: 2 topa, 3 bacača, 7 teških mitraljeza, 4 laka puškomitraljeza, 200 pušaka, automobili itd.

Oslobođenje Čajetine, 7.oktobar 1943.

Četnici su isterali Nemce iz Čajetine 7.oktobra 1943 a zatim su Nemci pokušali da je povrate u tri naleta i na kraju uspeli. O borbama četnika i Nemaca oko Čajetine pišu čak i komunistička dokumenta, s tim, što oni prećutkuju činjenicu da su četnici zauzeli Čajetinu od Nemaca. Evo navoda:

„10.11 i 12. oktobra 1943 vodili su četnici borbe sa Nemcima u okolini Čajetine (ustvari, napadali su Nemci četnike u Čajetini-prim A.D). Čajetinu im nisu oduzeli (netačno, a moguće je da to komunisti misle na Nemce, tj. da Nemci nisu oduzeli Čajetinu od četnika, pa je ovako neodređeno navedeno-AD). Tom prilikom su četnici zarobili 8 Nemaca (to je tačno-prim AD). Nemci su im poslali uslov da im vrate zarobljenike, ili će svakog dana ubijati po 23 taoca. Ovi nisu vratili Nemce i Nemci su počeli sa ubijanjem.“

Međutim, saveznička misija je 7.oktobra 1943. javila da četnici drže Čajetinu. Taj radiogram glasi: „ Mihailović drži Čajetinu“

Četnici: nepoznat gubici.

Nemci: osam zarobljenih.

Oslobođenje Rogatice, 14.oktobar 1943. godine.

Četnici (Drinski i Romanijski korpus): 28 poginulih, oko 35 ranjenih

Nemci i ustaše: oko 500 mrtvih, ogroman broj ranjenih.

Plijen: 4 topa (jedan od 75 mm i 3 od 65 mm), municija, hrana, puške, druga sprema i kamioni.

Borci Jugoslovenske vojske su u septembru i oktobru 1943 bezuspešno napadali sledeće gradove: Svrljig (19.9, 17.9 i 29.9.1943), Pljevlja (septembar 1943), Kotor (14.9.1943), Brus (septembar 1943) itd. Kao primer navodimo šta je pisao komandant Jovan M.Jovanović-Deda o napadu na Svrljig:

„Na poziv Knjaževačkog korpusa, učestvovao sam sa 140 vojnika u napadu na Svrljig. Dodeljeni zadatak sam odmah izvršio, zarobio sam 4 Nemca, a poginuo je njihov komandant i 17 vojnika. Ima dosta plena. Ja nemam ranjene ni mrtve. Knjaževački korpus ima gubitke.“ Svrljig naši borci nisu zauzeli iako su ga tri puta napadali. Naši borci su prilikom ovih neuspešnih napada na gradove i varošice imali blizu 100 mrtvih i veliki broj ranjenih.

Oslobođenje Majdanpeka, 26.avgust 1944.

Četnici (Porečka brigada): nepoznati gubici

Nemci: nepoznati gubici.

Oslobođenje Kučeva, 28.avgust 1944.

Četnici (Zviška brigada): nepoznati gubici

Bugari: 200 zarobljenih

Oslobođenje Leskovca, najverovatnije 31.avgusta 1944. godine

Četnici (Južnomoravska grupa korpusa): nepoznati gubici

Nemci: 230 zarobljenih

Arnauti: 300 zarobljeni.

Oslobođenje Vlasotinca, najverovatnije 31.avgust 1944. godine

Četnici (Vlasinski korpus): nepoznati

Nemci: veći broj zarobljenih.

Oslobođenje Petrovca na Mlavi, septembar 1944. godine

Oslobođenje Svrljiga, 2.septembar 1944. godine

Četnici (Nišavska grupa korpusa): bez gubitaka

Bugari: oko 100 zarobljenih

Plijen: nekoliko sanduka municije, 3 sanduka bombi, preko 120 pušaka itd…

Oslobođenje Breze, 11.septembar 1944 godine

Četnici: nepoznati gubici.

Nemci: 9 poginulih.

Plijen: 2 puškomitraljeza i 19 pušaka.

Oslobođenje Kadine Luke, 2. septembar 1943. godine

Četnici: jedan poginuo, 12 ranjenih.

Nemci: oko 186 poginulih (Majk Račajić je u gradu izbrojao 86 mrtvih Nemaca, a oko 100 je stradalo prilikom dizanja u vazduh voza iz pravca Sarajeva, 150 zarobljenih.

Oslobođenje Lazarevca, 3. septembar 1943. godine

Četnici: 4 poginulih, više ranjenih

Nemci: 9 poginulih, 200 zarobljenih.

Oslobođenje Pljevalja, septembar 1944. godine.

Oslobođenja Podlugova, 10 septembar 1944. godine

Četnici: bez gubitaka

Nemci: 30 poginulih

Plen: dva puškomitraljeza „zorke“ i jedan talijanski, 27 pušaka, nešto municije.

Oslobođenje Varvarina, oktobar 1944. godine

Četnici (Varvarinski korpus): nepoznati gubici.

Nemci: 350 zarobljeni.

Oslobođenje Kruševca, 14.oktobar 1944 godine

Četnici (Rasinsko-Toplička grupa korpusa): 17 poginulih, 23 ranjenih.

Nemci: nepoznat broj poginulih, oko 700 zarobljenih.

Plijen: 25 teška minobacača, 98 puškomitraljeza, 8 teških mitraljeza, 200 običnih mitraljeza, 15 vagona municije, 1.200 pušaka.

Oslobođenje Ljubovije, 30.septembar 1943.

Četnici: nepoznati gubici.

Nemci: 2 poginula, 2 ranjena

Vojnici Jugoslovenske vojske su septembra i oktobra 1944. napadali bezuspešno sledeće gradove i varošice: Požarevac (septembar 1944), Trebinje (septembar 1944), Čačak (oktobar 1944), Preljinu (oktobra 1944), Ćićevac (oktobar 1944), Sanske Rudnike (septembra 1944) itd.

U svim ovim borbama za oslobođenje gradova i varošica, borci JV su imali sledeće gubitke:

Poginulo: oko 283 boraca

Ranjeno: preko 167 boraca

Izbačeno iz stroja: preko 450 boraca.

U svim ovim borbama za oslobođenje gradova i varošica okupator je imao sledeće gubitke:

Nemci: oko 678 poginulih (minimum), više od 465 ranjenih (uključujući i Ustaše iz Višegrada), zarobljeno: 3.883 (sa Italijanima iz Priboja),

Ustaše: oko 654 poginulih, mnogo ranjenih

Bugari: 300 zarobljenih

Arnauti: 300 zarobljenih.

Ovi podaci nalaze se većinom u vojnim arhivama u Beogradu, a dosta njih potiče i iz njemačkih izvora.