Ruska emigracija i preporodi srpskih manastira

Piše: Arhimandrit Damjan (Cvetković)

Članak arhimandrita Damjana (Cvetkovića) ispituje uticaj ruske emigracije, posebno ruskog monaštva (muškog i ženskog), na monaštvo u Srbiji. Zahvaljujući ruskim sveštenicima, teolozima, monaštvu i običnim vjernicima koji su poslije revolucije stigli u Srbiju, u Srpskoj Crkvi je počeo duhovni preporod, za koji je teren pripremio vjerski pokret koji je predvodio Sveti Nikola (Velimirović). Među mnogim ličnostima koje su doprinijele oživljavanju monaške tradicije, koja je u Srbiji praktično bila prekinuta za vrijeme turske vladavine, bili su shiarhimandrit Amvrosije (Kurganov) i igumanija Ekaterina (Efimovska), koji su se podvizavali u manastirima Milkovo, Kuveždin i Hopovo.

Situacija u Srbiji poslije Prvog svjetskog rata

Prvi svjetski rat je imao katastrofalne posledice po Srbiju. Tokom rata (1914–1918) Srbija je izgubila skoro trećinu svog ukupnog stanovništva, oko 60% muškog stanovništva. Bilo je to vrijeme kada nije bilo riječi o bilo kakvom razvoju: cio narod je samo trebalo da preživi. Najteže je u to vrijeme bilo biti monah.

O ovom periodu opšteg opstanka rečito svjedoče podaci o stanju u manastiru Studenici. U manastiru Studenici, „majci srpskih manastira“, prvih godina poslije oslobođenja nije bilo ni namještaja ni ogrjeva. Razlog za nevolju nije bio samo nedavno okončani rat, koji je doveo do smanjenja broja monaha, već i nedostatak mehanizama u Srpskoj pravoslavnoj crkvi da podrži ekonomsku održivost monaške zajednice u uslovima surovih agrarnih reformi koje su ugrozile veliki broj drevnih manastira. Istorijske okolnosti koje su izazvale psihičku nestabilnost situacije životnih izbora doprinijele su da se broj monaha i monahinja smanji, a manastiri u Srbiji ostanu poluprazni. Prema podacima iz 1914. godine u Kraljevini Srbiji bilo je 54 manastira u kojima su živjela 93 monaha; žensko monaštvo je gotovo potpuno nestalo.

Međutim, zahvaljujući bogoslovskoj i misionarskoj djelatnosti Svetog Nikolaja Srpskog (Velimirovića), tlo duše srpskog naroda pripremljeno je za usvajanje sjemena ruskog monaštva, što je na kraju donijelo bogate plodove.

Dolazak ruskih emigranata u Srbiju

„Naša savest nas tera da plačemo kada Rusi plaču, i da se radujemo kada se Rusi raduju. Naš dug prema Rusiji je veliki. Možda čovek duguje čoveku, možda narod duguje narodu. Ali dug koji je Rusija zadužila srpski narod 1914. toliko je ogroman da ga ne mogu otplatiti ni vekovi ni generacije. To je dužnost ljubavi, koja sa povezom na očima odlazi u smrt, spasavajući bližnjega. Nema veće ljubavi nego ako neko život svoj položi za svoje prijatelje – ovo su reči Hristove. Ruski car i ruski narod, ulazeći nespremni u rat za odbranu Srbije (braneći Srbiju), nisu mogli a da ne znaju da idu u smrt. Ali ljubav Rusa prema svojoj braći nije se povukla pred opasnošću i nije se plašila smrti. Blago vama koji plačete ovih dana sa Rusijom, jer ćete se s njom utešiti! Blago vama koji danas tugujete sa Rusijom, jer ćete se uskoro radovati s njom.”

Ovim rečima je u svojoj besedi Sveti Vladika srpski Nikolaj (Velimirović) najbolje izrazio osjećanja srpskog naroda prema Rusiji i prema žrtvi svetog cara Nikolaja Drugog.

Ovo osjećanje zahvalnosti, koje nije bilo samo u srcu, već je bilo aktivno, ispoljavalo se posebno kada je bilo potrebno pružiti azil ruskim izbjeglicama. Stoga je poslije Prvog svjetskog rata na kanonskoj teritoriji SPC ruska crkvena emigracija (vjernici i sveštenstvo) stvorila jedno od središta ruskog crkvenog života. Ruska emigracija (sveštenstvo, bogoslovi i vjernici) donijela je pravoslavnim Srbima svoju posebnu pobožnost, vjekovima osvećenu i potvrđenu. Ova posebna „ruska duša“ utkana je u život ujedinjene i obnovljene Srpske crkve u 20. vijeku, a prijateljske srpsko-ruske crkvene veze, započete u 13. vijeku, postale su još jače.

Doprinos ruske emigracije životu i kulturi Srbije

Kao rezultat Oktobarske revolucije, pobjede boljševika i građanskog rata koji je uslijedio, tokovi ruskih emigranata, monarhističkih izbjeglica, slili su se iz Rusije prvenstveno u srodne slovenske zemlje. Prve izbjeglice u Srbiji pojavile su se krajem 1919. godine. Procjenjuje se da je u zemljama Srba, Hrvata i Slovenaca (Kraljevina CKSC) svoj novi dom našlo ukupno 50.000 izbjeglica. Godine 1920. formirana je posebna državna komisija koja se bavila problemima izbjeglica, njihovom socijalnom zaštitom, obezbjeđivanjem statusa iseljenika, smještaja itd.

U februaru 1921. godine u Srbiju je stigao mitropolit Antonije (Hrapovicki). Odmah po njegovom dolasku, Arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve odlučio je da uzme pod svoju zaštitu Višu crkvenu upravu Ruske pravoslavne crkve, a novembra 1921. godine formirana je Ruska pravoslavna zagranična crkva. Ruska pravoslavna zagranična crkva uživala je moralnu, finansijsku i diplomatsku podršku Srpske pravoslavne crkve između dva svjetska rata.

Kao rezultat emigracije ruskih izbjeglica, Srbija je dobila ozbiljnu naučnu i kulturnu podršku, budući da je najobrazovaniji dio ruskog društva završio u emigraciji. U Srbiji je tada 50% stanovništva starijeg od 12 godina bilo nepismeno, dok je broj nepismenih među ruskim izbjeglicama bio samo 3%. Ruski emigranti činili su četvrtinu profesora na Beogradskom univerzitetu, a na nekim fakultetima, kao što su poljoprivredni i medicinski, 50% nastavnog osoblja.

U sastavu Medicinskog fakulteta osnovali su Kliniku za interne bolesti. Dvanaest ruskih naučnika postali su akademici Srpske akademije nauka. Među njima bih izdvojio Georgija Ostrogorskog, profesora Filološkog fakulteta, jednog od najvećih vizantologa 20. vijeka i dobitnika mnogih domaćih i stranih naučnih nagrada.

Ruski umjetnici (među njima balerina Nina Kirsanova i dekorater Vladimir Žedrinski) restaurirali su balet i operu u beogradskom Narodnom pozorištu.

Ruske arhitekte podigle su veliki broj javnih zgrada koje su preživjele do danas. Među njima je i zgrada Glavne pošte u Beogradu u ul. Takovskoj, zgrada Vlade Srbije, Ministarstva spoljnih poslova, stari Generalštab, projekat Belog dvora, zgrada Patrijaršije SPC, crkva Aleksandra Nevskog, Ruski dom i crkva Svete Trojice, izgrađen uglavnom na donacijama srpskih zvaničnika. Srpski i jugoslovenski političar i diplomata Nikola Pašić dao je 40.000 dinara (ogromna suma ovdašnjeg novca) za izgradnju crkve. Godine 1929. u crkvu Svete Trojice na Tašmajdanu prenijeti su ostaci generala Vrangela, koji je tražio da bude sahranjen „na komadu ruske zemlje“.

Na polju crkvenog života i misije, odnosno rada pravoslavnog sveštenstva i monaštva u srpskim zemljama, „faktor ruske emigracije“ je imao značajnu ulogu. Mnogi ruski emigranti, uključujući i pravoslavno sveštenstvo, često su nadmašivali svoje kolege po obrazovanju.

Srpska pomoć pravoslavnoj braći

Prvi talas ruskih izbjegličkih monaha koji je krenuo ka Srbiji i Srpskoj pravoslavnoj crkvi poznat je iz pisma (april 1923) predstavnika svetogorskih dvorova u Carigradu, koji su od svojih ljudi iz Odese i Petrograda saznali da je 185 monaha Pantelejmonovskog, Iljinskog i Andrejevskog manastira protjerano iz zemlje „živih crkvenjaka“ (ili „duhovnih čekista“) i zamolili patrijarha srpskog Dimitrija da ih primi.

Jerarhija SPC se nadala da će ruski monasi, kao oličenje arhetipa istočnohrišćanskog podvižništva, moći da obnove srpski monaški život, podižući kvalitet duhovnog života.

Međutim, među srpskim monaštvom pojavila se zavist prema ruskoj braći. Pojedini srpski sveštenici počeli su da se izjašnjavaju protiv učešća ruskih sveštenika izbjeglica koji poznaju liturgiju i crkvenoslovenski u bogosluženju, predlažući da se Rusi šalju da služe isključivo u urbanim sredinama, uz obrazloženje da ne poznaju specifičnosti patrijarhalnog seoskog života.

Ali među srpskim sveštenicima bilo je i onih koji su se, naprotiv, zalagali za svoje saborce izbjeglice iz Rusije, primjećujući kvalitet njihovog pastirskog rada, takt i uspješno verbalno vođenje pastve. U ljetopisu seoske crkve Timočke eparhije sačuvan je zapis paroha:

Brat Rus je došao u parohiju u kojoj sam služio. Sagradio je trošnu crkvu. Posjeta crkvi i sv. liturgiji muškaraca i žena i njihovo pričešćivanje je postalo sve češće… sveštenika vole parohijani.

Shiarhimandrit Amvrosije, u svijetu Vladimir Zinovijevič Kurganov, rođen je 1/14 januara 1894. godine u selu Govorovo Saranskog okruga Penzanske gubernije, u svešteničkoj porodici Zinovija Kurganova. Sačuvano je ime njegovog djede-sveštenika – Simeon Kurganov; Ime majke je bilo Ljubav. Majka je rano umrla, a djecu je odgajala dadilja. Poznato je da je Vladimir imao brata koji je izvršio samoubistvo. Vladimir je studirao u Teološkoj školi Krasnoslobodski, a zatim do 1912. godine – u Penzanskoj bogosloviji, koju nije završio, upisao se na Istorijsko-filološki fakultet Varšavskog univerziteta.

Studirajući na univerzitetu, upoznao je svog prvog ispovednika, protojereja Konstantina Koronjina, koji ga je, iako nije kratko rukovodio Vladimirovim duhovnim životom, naučio Isusovoj molitvi. Posle izvjesnog vremena, otac Konstantin je povjerio svoje duhovno čedo episkopu Venijaminu, koji je tada bio u Tveru. Komunikacija sa novim ispovjednikom nije dugo trajala: kada je počeo Prvi svjetski rat, Vladimir je otišao da radi u sanitarnom odredu („letučka”), gdje je, prema riječima očevidaca, nesebično radio, brinući o bolesnima i ranjenima. Kada je Varšavski univerzitet evakuisan u Rostov na Donu 1914-1917, najviša komanda je opozvala studente, uključujući Vladimira, da završe studije. Vladimir Kurganov je ovih godina izučavao ne samo nauke, već i duhovni rad pod duhovnim rukovodstvom paroha oca Jovana, duboko religiozne i saosjećajne ličnosti.

Vladimir Kurganov je diplomirao na univerzitetu uoči Februarske revolucije. U Rostovu je, kao monarhista i patriota, aktivno učestvovao u demonstracijama za pobjednički završetak rata. Otprilike u isto vrijeme otišao je kući i od običnih monaha učio kako da se odnosi prema bližnjemu, kako da živi kao hrišćanin u teškim okolnostima ranog 20. vijeka. Nalazeći se na jugu zemlje, Vladimir je kratko vrijeme živio u manastiru Svetog Grigorijevskog Bizjukova Hersonske eparhije. Ali, ne našavši tamo ono što je tražio, otišao je u Moskvu da se vojno obrazuje.

Nakon što je završio moskovsku Aleksandrovsku vojnu školu, postao je vodnik. U oktobru 1917. učestvovao je u odbrani Kremlja. U Kremlju se sastao sa arhimandritom Venjaminom, koji ga je upoznao sa svojim ispovjednikom Teofanom Poltavskim. Posle poraza bijelih snaga, Vladimir Kurganov je uspio da napusti Moskvu i ode u Optinu Pustin. Pošto je bio u vojnoj uniformi i bez dokumenata, jedva da je pušten u manastir, dozvoljeno je da ostane samo jednu noć. Sljedećeg jutra je primljen za iskušenika i ubrzo određen na poslušanje Optinskom skitu. Bio je poslušan zahtjevnom monahu ocu Jovu. Govorilo se da će se zamonašiti ko god može da radi za njega. Duhovnim razvojem iskušenika Vladimira rukovodili su starac Nektarije i starešina skita otac Teodosije. Poslije revolucije ostao je iskušenik u Optinskoj isposnici, a iguman Optinski Teodosije postao je njegov duhovni otac.

Tokom građanskog rata borio se na strani Bijele armije i bio teško ranjen. Potom je emigrirao u Carigrad, nakon čega je završio u Srbiji u manastiru Miljkovo. Ostavio je neizbrisiv trag u crkvenom i društvenom životu ovog manastira.

Manastir Miljkovo je svoje današnje ime dobio u drugoj polovini 18. vijeka, ranije se zvao Bukovica. Ko je osnovao manastir Bukovicu nije pouzdano poznato; neki smatraju da je despot Stefan Lazarević (međutim, ovo nije ništa drugo do pretpostavka). Prvi pisani dokument koji pominje manastir Bukovicu je „hrisovulja“ (pismo) kneza Lazara iz 1374. godine. Iz dokumenta se zna da je knez manastiru Ravanici dao salaše. Između ostalih pominje se i „bukovički brad na Gložanima na Moravi“. Poznato je da je oko 1420. godine u manastiru Bukovici radila monaška škola pisara. Pošto za 16. i 17. vijek (vrijeme turske vladavine) nema podataka o manastiru, može se pretpostaviti da je manastir porušen i spaljen.

Godine 1787. manastir je obnovljen zalaganjem Miljka Tomića, trgovca iz sela. Gložane, u čiju čast je manastir dobio ime – Miljkovo. U dubokoj starosti Miljko je živio u manastiru, gdje je i sahranjen. Očigledno, tokom ponovljene turske okupacije, manastir je porušen i spaljen; obnova manastira počela je oko 1820. godine.

U 20. vijeku Miljkovo manastir je postao mjesto rusko-srpske monaške simbioze. U 1914-1915, bratstvo manastira se sastojalo od samo dva čovjeka – jeromonaha i jerođakona. Oživljavanje monaške zajednice Miljkovskog manastira vezuje se za ime arhimandrita Amvrosija Kurganova († 1933), koji se ovdje podvizavao od 1926. godine.

Starac Amvrosije je oko sebe okupio veliko bratstvo, koje se sastojalo i od ruskih izbjeglica i od Srba. Najviše se radovao, po riječima njegovog biografa, porastu međusobne ljubavi u monaškom bratstvu. To se posebno vidi iz opisa života u manastiru i monaškog tipika. U manastiru se svakodnevno služila Božanstvena Liturgija i striktno se poštovao dnevni liturgijski ciklus. Bratija je pjevala na dva klirosa, naizmjenično vizantijske i srpske napjeve. Ponekad je i sam starac Amvrosije vodio hor ili služio kao crkveni kanonarh. Često je vršio bogosluženja i držao besede (najčešće o neosuđivanju i ljubavi). Bio je veoma uzbuđen zbog aktivnog liturgijskog života braće. Često ih je podsticao da se pričešćuju Svetim Darovima. U onim slučajevima kada je neko svoje odbijanje čestog pričešćivanja objašnjavao nedostojnošću, on je poučavao da pristupi Čaši govoreći: „O, Gospode, kako sam nedostojan“. Van bogosluženja, monasi ikonopisci koji su došli iz Valaamskog manastira učili su srpske monahe ikonopisu, dok je starac Amvrosije prevodio dela svetih otaca. U trpezariji su se uvek čitala žitija svetih i Filokalije. Starac je održavao bratske odnose sa mitropolitom Antonijem (Hrapovickim), episkopom poltavskim Teofanom i jeromonahom Jovanom (Maksimovičem), budućim svetim Jovanom Šangajskim.

Odgajan na isihastičkom predanju Svete Gore (koje je došlo preko Sv. Pajsija Veličkovskog i njegovih učenika krajem 18. veka i obnovljeno u Optinskom manastiru), starac Amvrosije je bio vatreni molitvenik. Jedan od onih koji su lično poznavali starca Amvrosija je napisao:

„Nije pisao knjige, nije držao govore, retko je propovedao, ali nas je svojom ljubavlju, koja je zračila iz celog njegovog bića, plenio više od svih govora i knjiga koje smo slušali i čitali.

O tome je svedočio i starac Tadej Vitovnički, koji je istakao da je starac Amvrosije imao dar neprestane molitve Isusove. Kao iskušenik u manastiru Miljkovo, imao je priliku da lično upozna starca Amvrosija i ostavi takvu uspomenu na njega:

„Video sam kod starca arhimandrita Amvrosija da je on tačno shvatio da Gospod želi da se pretvorimo u ljubav. U njega se zacarila ljubav.“

Blagotvorni uticaj starca Amvrosija, provodnika optinskog predanja, na starca Tadeja vidi se kako iz njegovih neposrednih svjedočenja, tako i iz duhovnih uputstava starca koje je on zabilježio.

O životu u manastiru je u svojim memoarima pisao i monah, budući teolog Kiprijan (Kern), koji je živio u manastiru Miljkovo od Vaskrsa 1926. do Strasne nedelje 1927. godine: „Sa stanovišta čistog podvižništva sve je bilo dobro i spasonosno. ” Posebno je dragoceno svedočanstvo Kiprijana (Kerna), koji je bio oprezan prema monaškom životu: mučio ga je „užas monaškog života“, „neobrazovani fizički rad“, „sredina puna nepismenih ljudi“, čija je sfera interesovanja. bila je „dnevna trpeza, vesti o manastiru i o tome ko sutra služi“.

Da je dolazak ruskih monahinja iz Lesne bio podsticaj za oživljavanje ženskog monaštva u Srbiji, svjedoči i statistika koju je objavio Radoslav Grujić: poslije 1921. godine u Srpskoj pravoslavnoj crkvi bilo je 3.179 sveštenika, 346 monaha i 83 monahinje. Prema popisu šematizma iz 1925.

„Pre ujedinjenja naroda i naše Crkve, ženski manastiri su u našoj zemlji skoro potpuno nestali, u našoj zemlji je bilo samo 75 pravoslavnih monahinja“.

Prema istorijskim istraživanjima, u novu južnoslovensku državu je došlo od 75 do 80 monahinja zajedno sa igumanijom iz Lesne (Holmska oblast) preko Besarabije. Sestre koje su stigle u Kuveždin preusmjerene su u susjedni manastir – Hopovo, koji je imao veći materijalno-tehnički potencijal za prijem i smještaj novopridošlih monahinja, budući da je tu bio dom za napuštenu djecu.

Iz izvještaja Svetog sinoda ministru vjera saznajemo da je broj lesnih monahinja bio neočekivano veliki za Srbiju:

„Kao što već znate, nedavno se u našu zemlju doselilo 60–70 ruskih monahinja iz lesnog manastira.“

Savremenici su zabilježili značaj ruskog primjera za preporod srpskog ženskog monaštva. Manastir Kuveždin, koji se nalazi nedaleko od manastira Hopova, pretvorio se u pravi rusko-srpski ženski monaški savez.

Neke podatke o ekonomiji i broju monahinja dobijamo iz prve monografije o manastiru (24 monahinje i 575 jutara zemlje i šume). Ruski mitropolit Evlogije (Georgijevski) je napisao:

Dolazak manastira Lesna bio je od velikog značaja za Srbiju. Činjenica je da je žensko monaštvo u Srbiji odavno zamrlo. Poslednjih vekova u Srbiji nije postojao ni jedan ženski manastir, a Srbi su to počeli da smatraju sasvim normalnom pojavom.

Dakle, srpsko žensko monaštvo ima ruski korijen:

„Hrist, koji je ovdje doveo ruske monahinje, želio je da zapale svijeću svojih srpskih sestara i zapale oganj ljubavi prema Hristu.“

Manastir, podignut zajedničkim zalaganjem ruskih i srpskih monahinja, postao je pravi duhovni centar, a čovjekoljublje i dobročinstvo monahinja postali su obilježje manastira još kada je bio sirotište.

Arhijerejski sinod je apelovao na patrijarha Dimitrija sa molbom da mu se dozvoli osnivanje u manastiru Kuveždin „metohije koja bi se starala o sirotištu“.

1929. godine monahinje manastira Kuvežda počele su da se staraju o Domu za nemoćne u Sremskoj Mitrovici. Ovo poslušanje obavilo je pet monahinja. Iste godine preuzimaju brigu o Domu za nezbrinutu djecu, Dječijem vrtiću i Menzi za siromašne sarajevske crkvene opštine. Tako je Kuveždin postao nova pojava u Srpskoj pravoslavnoj crkvi u duhovnom, moralnom, socijalnom i svim drugim smislu.

Primjer monahinja manastira Kuveždin privukao je pažnju javnih ličnosti i intelektualaca, koji su govorili o potrebi da se više pažnje posveti manastiru Kuveždin i ruskom manastiru Hopovo, koji su postali primjer dobre društvene prakse i uzor za druge manastirskie konake.

Među popularizatorima preporoda duhovnog života i ženskog monaštva u Srbiji izdvajam prvu školovanu Srpkinju, bibliotekarku Mariju (Ilić-Agapovu). Ona je na beogradskom radiju govorila o ciljevima ženskog monaštva i trenutnoj situaciji sa ženskim monaštvom u Srbiji. Njen govor je postao faktor popularizacije ženskog monaštva, a po ugledu na manastire Kuveždin i Hopovo počele su da se formiraju ženske zajednice i u drugim manastirima u Srbiji. Tako je u okolini Niša, odlukom Svetog sinoda, manastir Svetog Jovana postao metoh. Na inicijativu Narodnog saveza žena tu je stvoren artel slijepih djevojaka, koje su krojačku obuku završile u domu za slijepe u Zemunu.

Na jugu Srbije postojao je još jedan manastir, gdje su živjele i ruske lesne monahinje. Ovo je manastir Svetog Kirika kod Caribroda. Sredinom 1932. godine u Divljanskom manastiru je bilo 40 monahinja i iskušenica koje su vršile razna poslušanja, među kojima su i časovi ikonopisa. Sa povećanjem broja sestara, ekonomski i stambeni fond manastira je proširen.

Oživljavanje ženskog monaštva u Srpskoj pravoslavnoj crkvi dalo je podsticaj razvoju hrišćanske kulture, njegovanje ženske pobožnosti. I iako su ranije postojala razna ženska filantropska i vjerska društva, akcenat u njihovom djelovanju sada je pomeren ka hrišćanstvu. Pobožne žene su izlagale svoje različite ideje na stranicama crkvene štampe.

U martu 1920. osnovan je Ženski hrišćanski pokret. Njegova svrha je bila jačanje vjere i morala naroda. Članice društva su u ličnom podvigu vidjele načine da ostvare svoje ciljeve, organizujući vaspitni rad: predavanja, izdavaštvo, kao i uspostavljanje „bližeg kontakta sa svijetom žena i djece“. Ženski hrišćanski pokret, vršeći javnu djelatnost na osnovu hrišćanske etike, radio je pod pokroviteljstvom Kraljice Marije i pod nadzorom Svetog Sinoda i Patrijarha srpskog.

U skladu sa opštim trendom u razvoju ženske pobožnosti uopšte, a posebno monaštva, u zagrebačkoj mitropoliji osnovan je metoh u ime Svete Paraskeve Pjatnice. Na ideju o osnivanju ovakvog manastira došao je mitropolit Dositej (Vasić) daleke 1933. godine, kada je stigao u Zagreb. Tri godine kasnije, 16/29. marta 1936. godine, Mitropolit je učestvovao u osvećenju manastira. Monahinje su vršile veliki društveni rad, vršile poslušanja, pomagale samohranim majkama, siromašnoj djeci i uopšte potrebitima, a mitropolit Dositej ih je aktivno podržavao u tome. Dobrotvorni rad je bio prioritet monaške djelatnosti. Početkom 1938. godine u manastiru se podvizavalo 12 monahinja, a mati Taisija je bila igumanija. Sestre su se bavile i šivanjem, mnoge su izučavale osnove medicinskog rada da bi postale medicinske sestre i obavljale socijalni rad, što je bila osnovna djelatnost sestara Rimokatoličke crkve.

Iz neobjavljenih podataka „Šematizma Srpske pravoslavne crkve“ za 1940. godinu možete dobiti neke podatke o manastiru i njegovim žiteljima. Konkretno, poznato je da je igumanija Taisija (Prokopjuk) bila jedna od ruskih izbjeglica. Tri monaha iz zagrebačkog sestrinstva manastira Svete Paraskeve Pjatnice radila su u Domu za nezbrinutu djecu kralja Aleksandra I Ujedinitelja u Zagrebu. Ime mitropolita zagrebačkog Dosifeja (Vasića) zabilježeno je u crkvenoj istoriji kao ime osnivača manastira Svete Paraskeve: „radio je na pripremanju pravoslavnih monahinja za rad u bolnicama“.

Tako je posle Prvog svjetskog rata u Srpskoj pravoslavnoj crkvi, uprkos kolosalnim ljudskim i ekonomskim gubicima, počeo duhovni preporod, a ispostavilo se da su ruske izbjeglice poslate Promislom Božijim da ispune važnu misiju – da pomognu sestrinsku Crkvu i bratski narod, koji ih je primio u godinama progona i nevolja.

Kako je rekao sveti Grigorije Niski, ima na hiljade puteva smrti, ali je mnogo više puteva ljubavi. Ovim putevima ljubavi išli su oni Srbi i Rusi koji su se međusobno pomagali.

Izvor: Pravoslavie.ru