Sećanje na jednog od najvećih srpskih vojskovođa: Živojin Mišić rođen na današnji dan

Jedan od najbriljantnijih vojskovođa Prvog svetskog rata i jedan od najvećih ako ne i najveći, u istoriji Srba, vojvoda Živojin Mišić rođen je na današnji dan 19. jula 1855. godine u selu Struganik, kod Mionice. Zabeleženo je da je rođen kao trinaesto dete u porodici. Majka se zvala Anđelija, otac Radovan.

Gimanziju je pohađao, s promenljivim uspehom, u Kragujevcu i u Beogradu. U Vojnu akademiju, Artiljerijsku školu, primljen je 1874. godine.

Zanimljivo je da u sećanjima, objavljenim pod naslovom „Moje uspomene“ koje je pisao u poznim godinama i nije uspeo da ih uobliči, opisuje kako je kao dete bio pastir, a poljoprivrednim radovima se bavio i kao pitomac vojne škole, pomažući svojima.

Nije, međutim, to prikazao, kako često biva sa velikim otklonom vremena, kao nekakvu idilu u prirodi, već kao mučne i zahtevne poslove, katkad i rizične, naprosto zbog svojeglavosti stoke.

U rat je prvi put otišao još kao pitomac. Učesnik je u oba rata protiv Turske, od 1876. do 1878. koji su okončani međunarodnim priznanjem Srbije na Berlinskom kongresu, uz teritorijalno proširenje, odnosno oslobođenje Niša, Pirota, Leskovca odnosno Dubočice, Vranja i Pčinjskog kraja, Toplice. Komandovao je tada Kolubarskim bataljonom Valjevske brigade.

Pohađao je potom dodatnu obuku pri vojsci Austrougarske. Isto tako i generalštabnu školu u Srbiji.

U vreme nesrećnog Srpsko-bugarskog rata 1885, Živojin Mišić bio je komadant 5. puka Drinske divizije, u činu poručnika.

Zanimljivo je da se proleća 1896 nalazio u pratnji tragičnog kralja Aleksandra Obrenovića u poseti Svetoj Gori. Kralj Aleksandar je tada radio na povratku Hilandara u ruke srpskih monaha od Bugara, što je zahtevalo teške pregovore kao i otplatu velikih dugova napravljenih nesavesnim vođenjem manastirske ekonomije.

Predavao je strategiju na Vojnoj akademiji od 1898. do 1904. Oteran je potom u penziju. Imao je u to vreme čin pukovnika. Smatran je za pristalicu, poštovaoca, dinastije Obrenović, mada nije pripadao ni jednoj od kategorija kakve su tada postojale među oficirima na temu za ili protiv prevrata maja/juna 1903.

Nije se uopšte izjašnjavao na čisto političke teme, u čemu se strogo držao propisanih normi obaveznih za oficire srpske kao i potonje Vojske Kraljevine SHS/Jugoslavije.

Svejedno, ni takozvani crnorukci, zaverenici iz 1903, ni njihovi protivnici nisu mu verovali, pa je tako prevremeno penzionisan.

U jednoj stvari su zaista bili u pravu. Mišić je bio oličenje vojnog ustrojstva koje je utemeljio i oblikovao kralj Milan Obrenović, po visokim prusko-nemačkim uzorima, a koje je donelo sjajne rezultate u ratovima koje je Srbija pobedonosno vodila od 1912. do 1918. oba balkanska i Prvom svetskom.

U kriznim momentima je reaktiviran, kao tokom Aneksione krize 1909, kada je Austrougarska pripojila Bosnu. Aktiviranju su prethodili mučni, gotovo dvogodišnji pregovori. Uporan kakav je bio, u vojsku se vratio pod uslovima koje je zahtevao, uprkos postojećim zakonima. U tom periodu pomaže generalu, potonjem vojvodi, Radomiru Putniku u izradi ratnih planova u slučaju sukoba s moćnom Dvojnom monarhijom.

U ratovima 1912/1913, Mišić je pomoćnik načelnika štaba Vrhovne komande.
Posle pobedonosne Kumanovske bitke, dobio je čin generala.

Njegove procene ispostavile su se kao dragocene i u vreme Boja na Bregalnici, u Drugom balkanskom ratu. Svejedno, po okončanju balkanskih ratova ponovo je penzionisan.

Potom, kada se Srbija po napadu Austrougarske 1914 našla u bezizlaznoj situaciju, Živojin Mišić je nanovo aktiviran, opet u svojstvu pomoćnika načelnika štaba Vrhovne komande.

Vrhunac njegove karijere bilo je rukovođenje Prvom armijom tokom Kolubarske bitke. Njegovom zaslugom, rizičnom ali valjanom procenom, Austrougarskim trupama je dozvoljen dublji prodor, da bi se razvukle, a srpskim jedinicama omogućilo da se dobro odmore pre konačnog kontranapada.

Tako je i bilo. Mišić je izvojevao veličanstevnu pobedu, a invazione trupe Austrougarske bile su primorane da, u neredu, s velikim gubicima u ljudstvu i materijalu, pobegnu iz Srbije.

Za herojsku veličanstvenu pobedu na Kolubari dobio je čin vojvode. Postoji jedno svedočanstvo, osobe koja mu je bila bliska, da je Živojin Mišić uoči Kolubarske bitke imao viziju, versko viđenje, koje mu je pomoglo da se odluči.

Učesnik je potom tragičnog povlačenja vojske i naroda od Kosova, preko planinskih vrleti i bespuća do Krfa. Srbija je u jesen 1915, kada su se invazionim trupama priključili i Nemci, a Bugarska je napala s leđa, našla u bezizlaznoj situaciji.

Mišićeva ideja otpora na Kosovu, te olovne jeseni 1915, odbačena je kao bezizgledna. Na Solunskom frontu, po oporavku vojske na Krfu, vojvoda Mišić je aktiviran posle boravka u Francuskoj, avgusta te 1916.

Autor je plana proboja Solunskog fronta septembra 1918.

Vojvoda Živojin Mišić, najodlikovaniji srpski vojnik u istoriji, umro je od kancera, 20. januara 1921. u Beogradu.