Sekula Drljević: Najveća je crnogorska dužnost boriti se za ujedinjenje Srpstva

Velika mogućnost našega kulturnog i ekonomskog preporoda je u carinskoj, vojnoj i diplomatskoj uniji između Crne Gore i Srbije. U toj uniji nalazim jedini izvor našega narodnog blagostanja, smatrajući je prirodnom ekonomsko-političkom posledicom teritorijalnoga spajanja srpskih kraljevina i nužnom nagradom krvavih ratnih napora srpskoga naroda.

Ako ste pomislili da je ove riječi izgovorio neko od učenika Podgoričke skupštine 1918. godine ili da ste ih možda čuli na nekom od mitinga pristalica zajedničke države uoči referenduma 2006. godine – varate se. Njihov autor je Sekula Drljević, a izrekao ih je na sjednice Skupštine Crne Gore održane 10. februara 1914. godine.

Koliko je Drljević bio vatreni zagovornik ujedinjenja ukazuje i njegovo izlaganje na vanrednoj sjednici crnogorskog parlamenta, 1. avgusta 1914. godine, povodom objave rata Srbiji od strane Austrougarske.

„Sukobile su se dvije velike ideje. Jednu nosi Srbija, drugu Austrougarska. Sukobio se austrijski imperijalizam sa srpskom državnom idejom…. Monarhija ne napada samo Srbiju, već preko nje napada ujedinjenje srpskih zemalja u jednu srpsku državu. Ovo je, gospodo, početak konačnog svršetka austrougarske države, čiji je kraj najviši interes civilizacije. Žalim, samo, što pravo još nije stvorilo takvu odredbu, da objava rata Srbiji odmah povlači za sobom i objavu rata od strane Crne Gore. Ali obje su srpske kraljevine sada jedno, i crnogorski narod izvršiće svoju dužnost, žrtvujući sve za otadžbinu, za spas i ujedinjenje Srpstva“, kazao je tada Drljević.

On se sa neskrivenim žarom zalagao za hitno političko, ekonomsko i vojno zbližavanje Crne Gore sa Srbijom, da bi kasnije u potpunosti promijenio političke stavove.

Sekula Drljević je u pravom smislu bio kontroverzna ličnost. Njegova politička zaostavština i danas je dio sporenja u Crnoj Gori, pošto je Drljević , koji je poslije završetka Drugog svjetskog rata proglašen za ratnog zločinca, autor spornih strofa aktuelne  crnogorske himne.

Prema dostupnim biografskim podacima, Drljević je bivši crnogorski ministar i poslanik Kraljevine Jugoslavije, rođen 1884. godine u selu Ravni u Morači. Srednju školu je završio u Sremskim Karlovcima, a Pravni fakultet u Zagrebu.

Kao veoma mlad, sa svega 25 godina postao je ministar pravde u crnogorskoj vladi (1909) da bi četiri godine kasnije postao poslanik u crnogorskoj skupštini.

Poslije završetka Prvog svjetskog rata postavljen je za načelnika u Ministarstvu pravde Kraljevine Jugoslavije. Od 1925. godine je crnogorski poslanik u Narodnoj skupštini Kraljevine Srba Hrvata i Slovenaca.

Na početku Drugog svjetskog rata priključio se italijanskim okupatorima u Crnoj Gori, a pri kraju rata odlazi u Zagreb i postaje blizak saradnik ustaškog vođe Ante Pavelića. Septembra 1945. ubijen je u austrijskom selu Judenburgu od osvetničke ruke crnogorskih četnika.

Šta je tog čovjeka natjeralo da krene putevima izdaje i kolaboracije sa italijanskim fašistima i hrvatskim ustašama, kao i da se danas smatra za najvećeg crnogorskog separatistu i kolaboracionistu. Odgovor na to pitanje lakše će dati psiholozi nego političari ili istoričari.

Jer, nije lako objasniti kako se u kratkom životnom vijeku kakav je bio Drljevićev, može preći put od vjernog saradnika i miljenika crnogorskog kralja Nikole do njegovog najvećeg neprijatelja, od oduševljenog pristalice zbližavanja Srbije i Crne Gore do najvećeg separatiste i razbijača jugoslovenske države, odnosno do Pavelićevog saradnika.

Možda je odgovor na ovu dilemu najbolje dao Petar Drugi Petrović Njegoš – „Mi smo Srbi narod najnesrećniji. Svaki Srbin koji se prevjeri, prosto vjeru što zagrli drugu, no mu prosto ne bilo pred Bogom što ocrni obraz pred svijetom, te se zvati Srbinom ne hoće.Ovo ti je Srbe iskobilo – robovima tuđim učinilo“.