Sjećanje na pogrom u Drvaru: Nasilje hrvatskih ekstremista i HVO nad Srbima

Pogrom u Drvaru (1998) označava pogrom srpskog civilnog stanovništva u Federaciji BiH aprila 1998. godine, koji su organizovali hrvatski ekstremisti.

Pogromu su prethodila brojna maltretiranja, incidenti i uništavanja imovine, u prisustvu međunarodnih snaga, koje nisu adekvatno reagovale. Ekstremisti su od proterivanja srpskog civilnog stanovništva 1995. otežavali i branili povratak Srbima a krajem 1995. godine, nakon potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma, Drvar je postao deo Federacije Bosne i Hercegovine, nakon čega su hrvatski političari naselili do 6.000 bosanskih Hrvata, uglavnom raseljenih osoba iz centralne Bosne, useljavajući ih bespravno u upražnjene kuće proteranih ili ubijenih Srba. Oko 2.500 hrvatskih postrojbi HVO-a i njihovih porodica stacionirano je tamo što je drastično promenilo demografsku sliku stanovništva. Od 1995 do 1999. stanovništvo je bilo uglavnom hrvatsko.

Na lokalnim izborima 1997. godine, čiji rezultati nisu implementirani Drvarčani dobijaju 19 mesta a Hrvati 11. Početkom 1998. godine u Drvar i okolna sela vratilo se oko 1000 predratnih stanovnika. 9. aprila 1998. oko 150 nosilaca stanarskog prava pod pratnjom SFOR-a vratilo se u Drvar a već 16. aprila ubijen je povratnički par Trninić. Paljenje imovine i srpskih kuća se nastavlja sve do 24. aprila kada situacija izmiče kontroli i doživljava svoj vrhunac. Gotovo dva dana otvorenog napada na srpsko civilno stanovništvo u Drvaru se sastojalo u masovnom progonu Srba, najmasovnijem od 1995. godine. Procenjuje se da je više od 1600 ljudi širom Drvara bio onemogućen povratak, a oko 20 ljudi je pretučeno i teško povređeno, uključjujući i gradonačelnika Drvara Mileta Marčetu. U rušilačkim neredima hrvatskih razbojnika zapaljene su kancelarije UNHCR-a, OHR-a, IPTF-a kao i sva vozila koja su im se našla na putu.

Zvaničnici su rekli da su mirovne trupe NATO-a morale ispaliti metak upozorenja kako bi razbile nerede 15 stotina bosanskih Hrvata. Ova neprijateljstva predstavljala su ozbiljnu prepreku u naporima da se vrate izbeglice koje su raseljene tokom rata 1992-95. Mirovne snage, vođene od NATO-a, evakuisale su civilno osoblje i srpsko stanovništvo, a takođe su i stavile više snaga za brzo angažovanje i helikoptere u stanje pripravnosti kao meru predostrožnosti u slučaju daljih nereda u gradu.

U narednim danima su zvaničnici međunarodne zajednice uspeli da postignu dogovor između lokalnih Hrvata i Srba da u Kantonu 10 ubuduće bude mnogo više lokalnih Srba u kantonalnoj policiji čime su uvaženi zahtevi Srba iz Federacije BiH.