Snaga u sabornosti

Piše: Miladin Mitrović

U životu svake pomjesne Pravoslavne crkve izbor novoga patrijarha je apsolutno radostan i grandiozan događaj. Sama riječ patrijarh ne označava neki samostalan ili najviši čin u sveštenoj hijerarhiji crkve, nego samo posebnu crkvenu titulu za episkopa koji se nalazi na čelu glavne episkopske katedre u crkvi.

Bez obzira što saglasno kanonima Pravoslavne crkve patrijarh nije nosilac neke posebne sakralne vlasti nad crkvom, nego ličnost koja je posjeduje najveći autoritet među ostalim episkopima, ipak sam trenutak izbora nije ni običan administrativni čin, već svjedočanstvo konitinuiranog života crkve i apostolskog prejemstva koje se očuvalo isključivo u pravoslavlju.

U svojoj suštini crkva je hijerarhijska struktura na čijem čelu se nalaze episkopi. Upravo na episkopima leži sva punoća odgovornosti za sudbinu crkve. Svaki episkop odgovara za svoju eparhiju, a pravo biti prvi među jednakima svjedoči o sabornosti crkvenoga stroja koja potiče još iz ranohrišćanskih vremena. Saglasno crkvenoj tradiciji i bogatom iskustvu Pravoslavne crkve, titula patrijarha kao najvišeg čina označava prednjačenje u službi i staranju za crkvu i vjerni narod, a ne u starješinstvu i vlasti.

Mnogovjekovna istorija srpskoga naroda svjedoči nam činjenicu da je uloga srpskih patrijarha u životu crkve i očuvanju njenoga naroda bila neizmjerljivo značajna, a u nekim istorijskim trenucima i odlučujućeg karaktera. U licima svojih predstojatelja srpska crkva se nesebično zalagala ne samo za duhovnu brigu o svome narodu, nego i za očuvanje nacionalnoga identiteta i državnosti.

Pod mudrim rukovodstvom svojih patrijaraha srpska Pravoslavna crkva je dala ne samo odlučujući doprinos u formiranju nacionalne državnosti, nego i u formiranju srpske kulture, koja je kao i crkva postala neodvojivi državotvorni faktor i dostojanstvo cijele nacije. Pravoslavlje je postalo dio srpske kulture. A srpska luktura je zahvaljujući pravoslavlju, ovladala svojeobraznom unikalnošću koja je čini jedinstvenom u svijetu.

Iznenadna smrt blaženopočivšeg patrijarha Irineja predstavljala je veliki duhovni gubitak za cijelu srpsku crkvu i njene vjernike. Zbog toga je crkva u licima svojih episkopa, sveštenstva i vjernoga naroda odlazak blagočestivog i mudrog predstojatelja ispratila u duhu posebnog molitvenoga raspoloženja, gajeći istovremeno vjeru i nadu na skoriji izbor novoga patrijarha.

Ime 46. predstojatelja naše crkve postalo je poznato 18. februara 2021. godine na zasjedanju Svetog arhijerejskoga sabora SPC. Mitropolit Porfirije putem apostolskog žrijeba – drevne crkvene prakse koja svoje porijeklo vodi još iz apostolskog vremena, primio je kormilo naše crkve. U skaldu sa Ustavnim odredbama Srpske pravoslavne crkve patrijarh se birao između aktivnih episkopa koji upravljaju eparhijom najmanje pet godina (61č. 42č). Na Saboru je moralo biti prisutno najmanje 2/3 članova pod predsjedništvom najstarijeg arhijereja po osvećenju (hirotoniji) i to žrijebom između trojice kandidata izabranih tajnim glasanjem i apsolutnom većinom (čl. 43).

Primarni zadatak Arhijerejskoga sabora bio je da tajnim glasanjem odredi trojicu kandidata koji bi po svojim kvalitetima, visokim stepenom obrazovanja, moralnim svojstvima, bogatim iskustvom arhijerejskoga služenja i blagočestivošću svoga života bili dostojni da budu kandidati za izbor novoga patrijarha.

Izbor trojice kandidata episkopa banjalučkog Jefrema, bačkog Irineja i zagrebačko-ljubljanskog Porfirija svjedoči o njihovom neprikosnovenom autoritetu i apsolutnom povjerenju koje oni danas sa punim pravom uživaju od strane ostalih arhijereja – članova Arhijerejskoga sabora. Bogato monaško iskustvo, podvižnički obraz života i sveštenosluženja, te beskompromisna predanost Bogu i Crkvi uzdiglo je pomenute episkope na pijedestal dostojnih kandidata za preuzimanje kormila srpske crkve. U izboru ove trojice kandidata crkva je u licima svojih episkopa pokazala najveći stepen duhovne zrelosti i iskrenosti. Upravo na ovakav način naša crkva je sa jedne strane posvjedočila svoju stabilnost i snagu, a sa druge strane ohrabrila srca i ukrjepila vjeru svoga vjernoga naroda koji je najvećim dijelom i priželjkivao da se upravo ova trojica blagočestivih arhijereja nađu među kandidatima.

Sa izborom mitropolita Porfirija na patrijaršijski presto, Srpska pravoslavna crkva ulazi u novi period svoga života. Patrijaršijsko služenje je poseban duhovni podvig. Očuvanje jedinstva crkve, revnosna briga za čistotu crkvenog učenja i sveštenih kanona, predstavljanje interesa crkve pred svetovnim vlastima u zemlji i inostranstvu samo su neke od obaveza koje na pleća patrijarha polažu ogromnu odgovornost.

Još kao mitropolit zagrebačko-ljubljanski Porfirije se u svome arhipastirskom radu zalagao za jedinstvo duha našega naroda. U uslovima savremenog načina života jačanje snage duha našega naroda glavni je zadatak koji stoji pred našom crkvom. Kroz snagu duha, vjera postaje povezujuća sila koja je uzvišenija od bilo kakvih ideologija i zakona. Jedinstvo misli je povezano sa jedinstvom duha, a jedinstvo duha se nalazi samo tamo gdje ljude objedinjuje vjera.

Zbog toga se kao vjernici iskreno radujemo novome patrijarhu i izražavamo svoju molitvenu blagodarnost Svemogućem Bogu što nas na putu spasenja rukovodi dostojnim nasljednicima trona Svetoga Save.

Ivor: Glas Srpske