Srpski modernizam u Ljubljani

Piše: Tijana Palkovljević Bugarski

Saradnja Galerije Matice srpske iz Novog Sada sa Narodnom galerijom Slovenije iz Ljubljane traje već duže od decenije u različitim oblastima muzejskog delovanja kao što su razmena znanja i dobrih praksi u oblasti muzejske edukacije i konzervacije umetničkih dela, te smo na tako uspostavljenim temeljima profesionalnog poverenja odlučili da u aktuelnom trenutku saradnju unapredimo kroz razmenu izložbi iz naših kolekcija.

Galerije je na poziv direktorke dr Barbare Jaki specijalno za prostor Narodne galerije priredila izložbu koja se nadovezuje na nedavno održanu „Hrvatski modernizam iz kolekcije Vugrinecˮ.

U saradnji sa kolegom dr Andrejom Smrekarom i čitavim timom stručnjaka Narodne galerije, uz njihov „pogled sa strane”, zajednički smo stvorili izložbu „Srpski modernizam 1880–1950. iz kolekcije Galerije Matice srpske” koja obuhvata 86 umetničkih dela – 75 slika, sedam skulptura i četiri grafike.

Kroz dela 37 autora predstavljen je put od realističkih opredeljenja nastalih pod uticajem umetničkih akademija u Beču i Minhenu do okretanja ka modernizmima 20. veka usled odlaska naših umetnika na školovanje i njihovih boravaka u Pragu, Budimpešti i konačno Parizu kao centru umetničkih ideja 20. veka.

Stoga, izložba ukazuje na razvojni put srpske likovne umetnosti od ideja realizma, impresionizma i simbolizma do aktuelnih ekspresionističkih i intimističkih izraza iskazanih kroz religiozne i istorijske kompozicije ali i teme portreta, pejzaža, akta i enterijera.

Uz najpoznatije i najreprezentativnije umetnike poput Uroša Predića, Paje Jovanovića, Steve Aleksića, Ivana Tabakovića, Nadežde Petrović, Petra Dobrovića, Save Šumanovića, Milana Konjovića i Petra Lubarde sa kojim se hronološki i završava postavka, izložena su i dela možda javnosti manje poznatih slikara koji su svojom delatnošću ostavili trag u istoriji srpske umetnosti ali i kolekciji Galerije Matice srpske.

Poseban akcenat stavljen ja na stvaralaštvo ženskih autora: Nadežde Petrović, Danice Jovanović, Ane Marinković i Zore Petrović kao i na skulptorske izraze Đorđa Jovanovića, Sretena Stojanovića, Rista Stijovića i Vojislava Šikoparije.

Ovako koncipirana postavka korespondira se delima izloženim u stalnoj postavci Narodne galerije i jasno se mogu pratiti paralele ali i razilaženje. Izložba „Srpski modernizam 1880–1950. iz kolekcije Galerije Matice srpske” zamišljena je upravo sa idejom da ukaže na jedinstven umetnički prostor i sličnosti naših kolekcija koje u dijalogu otvaraju brojne mogućnosti za bolje razumevanje i saradnju. Zamislili smo je kao ogledalo istorije Galerije Matice srpske i njene kolekcije sa idejom da se u prostoru Narodne galerije u Ljubljani u njoj ogledaju veze, sličnosti i zajednički umetnički prostor srpskog i slovenačkog slikarstva krajem 19. i početkom 20. veka.

Na svečanom otvaranju izložbe, uz ministre kulture obe države prisustvovao je izuzetno veliki broj zvanica. Uz kolege iz drugih muzeja, naše saradnike i prijatelje, bio je tu veliki broj umetnika i predstavnika srpske zajednice u Sloveniji.

Izložba je izazvala veliku pažnju publike, oduševljene pojedinim autorima i delima što je dovelo do brojnih pitanja i diskusija. Posebno nas je iznenadila poseta Milana Kučana koji s pažnjom prati sva dešavanja u Narodnoj galeriji i koji je s velikim interesovanjem uživao i u našoj izložbi.

Veliko interesovanje publike privukla su monumentalna po formatu a minuciozna po izvedbi dela Paje Jovanovića i Uroša Predića, ali i minijaturne slike Nadežde Petrović i Danice Jovanović. Pažnju publike pridobili su i odabrani autoportreti Steve Aleksića, Ivana Tabakovića i Zore Petrović koji su postavljeni baš tako da se ogledaju kao u ogledalu. Centralno mesto na izložbi pripada slikama Save Šumanovića – Engleskinje u Parizu i Koncert u polju koje oslikavaju njegove pariske uzore ali i šidska ishodišta. Konačno izložba se završava serijom pejzaža: Bogdana Šuputa, Jovana Bijelića i Petra Lubarde koji ukazuju na geografski raznovrsne pejzaže nekadašnje Jugoslavije ali i stilske promene od ekspresionističkih, preko intimističkih do apstrahovanih i sintetizovanih predstava sredinom 20. veka.

Izložba će biti otvorena sve do 3. maja a tokom njenog trajanja biće priređena brojna vođenja kroz izložbu i održane raznovrsne dečije radionice.

Nadam se da će ova izložba doprineti boljoj percepciji srpske likovne umetnosti epohe modernizma i kao takva postati platforma za buduće zajedničke projekte naših ustanova.

(Politika)