Stoilković: Srbi su svoji na svome u Makedoniji!

Razgovarao: Goran Kiković

Ivan Stoilković je srpski poslanik u Parlamentu Sjeverne Makedonije i predsjednik najstarije srpske političke organizacije u ovoj zemlji Demokratske partije Srba u Sjevernoj Makedoniji. Spada u red najcjenjenijih javnih ličnosti u državi. Njegovim zalaganjem Dan Svetog Save je zvanični praznik i neradni dan za Srbe u Sjevernoj Makedoniji, koji se nekoliko godina objeležava pod pokroviteljstvom predsjednika Republike Srbije.

Zaslužan je za postavljanje spomenika caru Dušanu u centru Skoplja i njegovu odbranu od vandala koji su odmah po postavljenju htjeli da ga sruše, tako da Car Dušan i dan danas stoji u sred Skoplja na ponos svih Srba. Svojim političkim vezama i radom izdejstvovao je postavljenje spomen ploče palim junacima Bregalničke bitke na mjestu gde je postojalo spomen objeležje koje je srušeno u II svjetskom ratu od strane bugarskih fašista u Štipu. Više od 20 godina održava tradiciju objeležavanje Kumanovske bitke na spomen-kompleksu Zebrnjak, koji je njegovim zalaganjem restauriran za stotu godišnjicu bitke 2012. godine, pa tako danas srpski heroji dostojanstveno počivaju. Takođe njegova lična zasluga je i izgradnja puta do samog kompleksa, pa danas Zebrnjak je pristupačniji svim hodočasnicima. Takođe godinama sadejstvuje sa ostalim srpskim organizacijama u objeležavanju proboja Solunskog Fronta i Kajmakčalanske bitke na srpskom vojničkom groblju u Bitolju i na samom vrhu Kajmakčalan, kao i svakog Velikog Petka pomenu žrtvama Valandovskog pokolja iz 1915. u spomen kapeli kod Udova u opštini Valandovo nadomak Đevđelije. Njegovom inicijativom i volonterskim radom zaštitio je spomenik Avijatičarima Kraljevine Jugoslavije kod Kumanova koji su poginuli hrabro suprostavljajući se nacističkom napadu 6.aprila 1941. godine. Takođe uspostavio je objeležavanje i sjećanje na ovaj tragičan događaj. Izdejstvovao je obnovu manastirskog kompleksa Sv.Đorđe u Starom Nagoričanu zadužbine Kralja Milutina, kao i izgradnju velelepnog trga i muzeja pored istog. Inicijator je osnivanja Kulturno Umetničkog Društva “Srpski Vez” u Kumanovu, kojem je političkim djelovanjem obezbedio prostorije u samom centru grada višedecenijskim ugovorom sa Vladom S.Makedonije i tako obezbijedio dugoročno očuvanje srpske tradicije i kulture na ovom prostoru. Obilato je pomagao i pomaže i ostala kulturno-umejtnička društva Srba, prije svega KUD Sveti Sava u Tetovu i KUD Vuk Karadžić u Kučevištu. Samo poslednje godine pokrenuo je dvije bitne inicijative u dva izuzetno kritična momenta pred makedonskom Vladom, da zatraže od vlasti Republike Srbije vakcine koje Sjeverna Makedonija nije u tom času imala i pomoć u gašenju požara koji su početkom avgusta ove godine zahvatile gotovo cijelu državu. U oba slučaja Vlada Republike Srbije i Predsednik Vučić su prihvatili zahteve i pomogli čime je ugled Republike Srbije i srpskog naroda u očima makedonskog višestruko porastao. Lično je predvodio volontere iz Sjeverne Makedoniji u borbi protiv poplava koje su zadesile Republiku Srbiju 2014.godine, na području Obrenovca i Šapca. U odnosu na produbljivanje ekonomske saradnje inicirao je bezbroj susreta makedonskih i srpskih privrednika i time doprinio uvećanju trgovinske razmjene ove dvije države kao i podizanje broja investicija sa obje strane. U vrijeme zabrane tzv. Kosovskih vlasti za plasiranje srpskih proizvoda na teritoriji južne srpske pokrajine pokrenuo je akciju na teritoriji Sjeverne Makedonije “Kupujmo srpske proizvode – pomozimo matici” sa ciljem ublažavanja šteta srpskoj privredi. Ivan Stoilković je jedini poslanik makedonskog Sobranja koji je glasao protiv priznanja tzv. Kosova od strane Sjeverne Makedonije 09.10.2008 i jedini poslanik koji je bio protiv izglasavanja rezolucije o navodnom genocidu u Srebrenici. Rođen je u Kumanovu, gdje i danas živi i radi. Rado se odazvao da govori za časopis “Glas Holmije“ u razgovoru sa Goranom Kikovićem, glavnim i odgovornim urednikom časopisa za književnost, istoriju i kulturu “Glas Holmije“ iz Berana, koji izlazi na Srpskom jeziku i ćirilici u Crnoj Gori, saopšti nam nešto više o položaju Srba u Sjevernoj Makedoniji i njihovoj ulozi u procesima koji se događaju u toj zemlji.

GORAN KIKOVIĆ: Uvaženi gospodine Stoilkoviću,Vi ste u Sjevernoj Makedoniji autohtoni narod tj.niste doseljeni sa strane .Kakav je sada status SPC i jeli krenuo taj proces u interesu obje strane?

IVAN STOILKOVIĆ: Srpska Pravoslavna Crkva priznavajući autokefalnost Makedonske Pravoslavne Crkve bez ikakvih uslova, posebno po pitanju imena, pokazala je da se ni na koji način ne ubraja u uništitelje makedonskog naroda i države, već naprotiv. Tako da rešavanje raskola predstavlja dobar, temeljni zalog za budućnost i odnose između dva naroda i dve države. Zato srpski narod u Makedoniji očekuje da će problem slobode veroispovesti, koji je država do sada ignorisala, kao i očuvanja srpskog crkvenog i kulturno-istorijskog nasleđa, biti rešeni na odgovarajući način, jer pregovori i detalji još uvek su tema međucrkvenog dijaloga. Tu se mora naglasiti da srpski sveštenici već saslužuju zajedno sa makedonskim, odnosno prisutni su prvi put posle u 1941.godine u manastirima i crkvama u Makedoniji, što je sigurno pomak napred od situacije koju smo imali do prošle godine.

GORAN KIKOVIĆ: Uvaženi gospodine Stoilkoviću,Vi ste u Sjevernoj Makedoniji istinski predstavnik Srba.Možete nam reći kakva je Vaša saradnja sa vlastima Republike Srbije i Republike Srpske i predstavnicima Srba iz Crne Gore ?

IVAN STOILKOVIĆ: Evidentan je napredak u odnosu naše Matice Republike Srbije i njenog rukovodstva prema Srbima u regionu. Sama činjenica da Uprava za dijasporu i Srbe u regionu poslednjih godina radi svoj posao u punom kapacitetu, kao i činjenica da joj se priključilo od nedavno i Ministarstvo koje je zaduženo za Srbe u regionu, govori dovoljno. Srbi u Makedoniji sa posebnim emocijama doživljavaju Republiku Srpsku za koju je srpski narod podneo veliku žrtvu. Republika Srpska je za nas, ne samo institucionalna zaštita za srpski narod u BiH nego je posmatramo kao našu drugu maticu. Tako da mi, posle Beograda, imamo Banjaluku kao naš drugi glavni grad, a nadamo se da ćemo uskoro nakon promena koje su se desile 2020. godine u Crnoj Gori i skorašnjeg etabliranja Koalicije „Za Budućnost Crne Gore“ koju vode moji dragi prijatelji i dugogodišnji saborci Andrija Mandić i Milan Knežević u okviru crnogorske vlasti imati i treću maticu u Podgorici.

GORAN KIKOVIĆ: Uvaženi gospodine Stoilkoviću, recite nam kako žive Srbi danas u Sjevernoj Makedoniji pod vlašću SDS i njoj bliskih stranaka?

IVAN STOILKOVIĆ: Posle Ohridskog sporazuma, koji je bio pre otprilike 20 godina, Makedonija je trebalo da se gradi kao multinacionalna i multikulturalna zajednica. Na tom putu u zadnjih šest godina došlo je do velikog zastoja, te se izašlo van okvira tog sporazuma. Danas imamo situaciju da se gradi dvonacionalna država u kojoj su Albanci preuzeli primat, kako u političkom, tako i svakom drugom smislu, jer 25 odsto Albanaca, koliko ih trenutno ima u Makedoniji, kontroliše gotovo celokupnu državnu vlast. Kontrolišu sve državne resurse. I to je jedna situacija koja ne obećava mnogo, pogotovo ukoliko se ne stane u kraj procesima koji vode ka federalizaciji države. Kako sve zavisi od njih, i položaj srpskog naroda u Makedoniji postaje sve teži i komplikovaniji. Sprovodi se otvorena i sistematska asimilacija. Sve to daje negativne rezultate, te je danas posle poslednjeg popisa na koji nismo imali nikakvog uticaja niti kontrolu manje od dva odsto Srba u Makedoniji. Oni Srbi koji još žive na ovim prostorima postaju poput čuvara vatre, jer se na ovim prostorima nalazi veliki broj srpskih manastira iz nemanjićke ere. Zato i naš život u Makedoniji sve više liči na onaj naše braće na Kosovu. S tim u vezi sa nestrpljenjem očekujemo naredne parlamentarne izbore, za koje se nadamo se da će biti prevremeni. Treba imati na umu da mi nismo tamo neki makedonski Srbi, kako pojedini žele da nas predstave, već autentični deo svekolikog srpskog naroda koji već vekovima živi na ovim prostorima. DPSM u suštini predstavlja ponovno uspostavljanje kontinuiteta koji datira još od početka prošlog veka, kada je u Bitolju osnovan prvi Srpski demokratski forum. Ja kao predsednik i stranka koju vodim smo uradili sve da na narednim parlamentarnim izborima uspemo da se vratimo na pozicije iz 1907. godine kada su Srbi sa ovih prostora imali tri poslanika na Porti u Carigradu, što će nam omogućiti veću i promišljeniju prisutnost u institucijama, odnosno za osvajanje pozicija sa kojih možemo još temeljitije da ostvarujemo naše nacionalne interese, jer po mom dubokom ubeđenju adekvatno političko predstavljanje Srba u institucijama države je ključno za naš opstanak na ovim prostorima.

GORAN KIKOVIĆ: Uvaženi gospodine Stoilkoviću, koje su vaše poruke Srbima u Crnoj Gori,pošto naš časopis izlazi u Beranama tj. u Crnoj Gori ?

IVAN STOILKOVIĆ: Uvek kada govorim o položaju Srba u Crnoj Gori pravim paralelu sa Makedonijom. Albanca ovde po poslednjem popisu ima manje od 25%, a došli su u situaciju da kontrolišu gotovo polovinu državnih resursa u Makedoniji. Položaj srpskog naroda u Crnoj Gori, mora biti pravo proporcionalan sa položajem Albanaca u Makedoniji jer je u Crnoj Gori i više Srba nego što je Albanaca u Makedoniji. Na toj paraleli uvek i svuda morate insistirati, jer koliki će biti uticaj Srba u državnoj administraciji u donošenju i kreiranju odluka je pitanje koje će dati odgovor i o učešću Srba u državnoj administraciji, pravosuđu, međunarodnoj politici, regionalnoj saradnji i odnosa sa Srbijom. Naravno građenje nove politike u Crnoj gori podrazumeva strpljenje. Ako se polazi od pobede i teze da će se u Crnoj Gori sve promeniti za nekoliko meseci, to je pogrešan pristup jer ako je trebalo 30 godina da Srbi budu “zatamljeni”, onda će decenija biti potrebna da se vrati na normalne staze. I Albancima u Makedoniji je trebalo vremena da dođu do ove trenutne pozicije koju imaju. Ali treba naglasati i da položaj Srba u regionu u mnogome zavisi i od položaja Srbije u međunarodnim odnosima, kao i ekonomskoj snazi i razvijenosti. Zato negujmo srpsko jedinstvo i slogu, pomažimo jedni druge, jer je to jedini put kojim možemo da ostvarimo naša legitimna prava.

GORAN KIKOVIĆ: Uvaženi gospodine Stoilkoviću, na kraju svakog razgovora pitamo našeg sagovornika šta misli o našem časopisu Glas Holmije?Hvala Vam na razgovoru i izdvojenom vremenu ?

IVAN STOILKOVIĆ: Pratim godinama Vaš rad i divim se Vašoj upornosti da očuvate svoj srpski identitet. Vi ste pravi primer kako se bori za svoj narod i nadam se da ćete i u budućnosti nastaviti Vašu, usudio bih se reći svetu misiju. U tome ćete uvek imati podršku Srba iz Makedonije, Demokratske partije Srba u Makedoniji i mene lično. Na kraju želim da pozdravim sve Vaše čitaoce i svu našu braću u Crnoj Gori.

Izvor: Srpska24