Svijetli likovi žena srpske istorije – Carica Milica
Kneginja Milica Hrebeljanović, rođena Nemanjić (ili Prepodobna Evgenija, rođena oko 1335. godine, živjela do 1405. Bila je bila žena srpskog kneza Lazara i pravoslavna svetiteljka.
Porijeklom je iz vladarske porodice Nemanjića. Njen otac bio je knez Vratko, u narodnoj tradiciji poznatiji kao Jug Bogdan. Vratko je bio praunuk Nemanjinog sina Vukana i unuk Vukanovog sina Dimitrija u monaštvu Davida. David je sazidao manastir Davidovicu i praznuje se kao svetitelj u Srpskoj pravoslavnoj crkvi svakog 7. oktobra
U narodnom predanju knez Lazar se često naziva carem pošto je bio najveći oblasni gospodar i naslednik cara Uroša. U skladu sa tim se i kneginja Milica često naziva carica Milica.
Milica je rođena oko 1335. godine, a oko 1353. udala se za Lazara Hrebeljanovića. Posle smrti cara Uroša Lazar postaje knez Raške sa prestonicom u Kruševcu. Car Lazar i carica Milica su imali sedmoro djece: Dobrovoja, Stefana, Vuka, Maru, Jelenu, Draganu, Teodoru i Oliveru.
Nakon Kosovskog boja 1389. carica Milica je upravljala narodom i državom, jer su joj sinovi bili još djeca.
To su za državu Srbiju bila teška vremena. Kada je njen stariji sin Stefan odrastao, postao je vladar. Tada je mogla da napusti državne poslove. Otišla je sa svojom rođakom Jefimijom u manastir Ljubostinju, koji je sama osnovala. U njemu se zamonašila i dobila ime Evgenija. Pred smrt primila je monaški zavjet velike shime i dobila novo ime Efrosinija. U manastiru Ljubostinji provela je svoje poslednje dane, tu je preminula 11. novembra 1405. godine. U tom manastiru je i sahranjena.
Srpska pravoslavna crkva je proslavlja kao svetiteljku 19. jula po crkvenom kalendaru ili 1. avgusta po novom kalendaru. Istog dana proslavlja se i njen sin, despot Stefan Lazarević.
Kneginja Milica se bavila i diplomatskom djelatnošću, zajedno je sa Jefimijom 1398. išla kod sulatana Bajazita da zastupa interese svoga sina Stefana. Tom prilikom je, uz pomoć tada već uticajne ćerke, Bajazitove supruge Olivere izdejstvovala prenos moštiju Svete Petke iz Vidina u Beograd. Mošti su bile smještene u Kapelu Svete Petke na Kalemegdanu, danas su one u rumunskom gradu Jaši.
Bavila se i književnošću, poznata su njena djela „Molitva matere“ i „Udovstvu mojemu ženik“. Smatra se da su književni dar od nje naslijedili ćerka Jelena Balšić i sin despot Stefan.
UDOVSTU MOJEMU ŽENIK (odlomak)
Ko je ovaj?
Govorite u uši moje.
Da li je ovaj koga pre ženjah,
moj ukras, mojoj deci rasejanoj sabranje?
Da li je ovaj koga iz zavisti
htedoše neprijatlji srušiti
i svetlost moga vida kao tamnicom
mračnim tamnicama držati,
i ne mogoše?
Da li je ovaj udovstvu mojem ženik?
Dođi, o ženiče, dođi,
i podaj onima koji mi čine zla
po delima njihovim,
jer ne razumeše tvoj dolazak
na pomoć moju.
Primi oružje i ustani i ne zakasni!
