U Dapsiću kod Berana obilježen Dan oslobođenja Berana od turskog ropstva 16. oktrobra 1912. godine i 260 godina od Boja na Krčevu

U organizaciji mreže srpskih udruženja “Srpska narodna odbrana Vasojevića i Limske doline“ koju čine: Uruženje dobrovoljaca ratova do 1918, njihovih potomaka i poštovalaca Berane, Srpsko istorijsko- kulturno društvo “Nikola Vasojević“– Berane, i Udruženje srpskih književnika u otadžbini i rasejanju za Crnu Goru dana 16.oktobra 2021. godine završena je jednonedeljna tradicionalna kulturno-istorijska manifestacija: “DANI SJEĆANJA NA SRPSKE JUNAKE I DOBROVOLJCE“ i time objeleženo 260 godina od Boja na Krčevu i 109 godina oslobođenja Berana od Turaka.

Skup je pozdravio pjesnik i profesor Milan Mane Cimbaljević,koji je govorio o značaju spomenika kod kojeg se održala manifestacija.

“Dapsićani su podigli spomenik svojim zaslužnim precima koji su iskoračili u borbenim redovima za odbranu slobode u svim ratovima za svoju zemlju u svom vremenu, kada mnogi dadoše i svoje živote. Spisak je dat kao na spomeniku, redosljedom po godinama pogibije uz poštovanje i azbučnog reda, u ratovima 1912-1918. godine.

Bućković M. Radivoje 1862-1912.

Golubović N. Toma 1877-1912.

Đurišić M. Ilija 1892-1912.

Lutovac Đ. Andrija 1874-1912.

Lutovac D. Vule 1876-1912.

Lutovac M. Jovan 1895-1912.

Lutovac B. Mina 1872-1912.

Cimbaljević M. Vaso 1864-1912.

Cimbaljević I. Savo 1882-1912.

Čubrović M. Krsto 1867-1912.

Vujović S. Bogić 1888-1917.

Vujović G. Mijaile 1882-1917.

Lutovac D. Mirko 1874-1917.

Lutovac Z. Novica 1892-1917.

Lutovac M. Radonja 1862-1918.

Čubrović J. Danilo 1892-1918.

Umrli u logorima u Nadmeđeru u Mađarskoj 1917. godine:

Lutovac N. Jovan 1875-1917.

Cimbaljević D. Vasilj 1881-1917.

Šunjević M. Đukan 1867-1917.

Treba napomenuti da su tada poginulim borcima odsijecali glave. Kada je na Lokvama u Dapsiću poginuo Vaso Mirdov Cimbaljević, koji je bio čuven, krupan, razvijen čovjek, nosio je brkove do ušiju, jedino su njegovu glavu poslali veziru u zobnici, jer su tada slali glave najčuvenijih i najviđenijih ljudi. Tako je njegov trup sahranjen bez glave na Dapsićkom groblju. Njegova sestra Ikonija, udata za Batrića Šćepovića u Zagrađe, tužela ga je:

“U groblje ti trup ukopasmo

a na trupu dične glave nema

ponesoše ju na poklon veziru

da se sa njom diči paša

diko naša“

Od stradalnika u ropstvu u Nadmeđeru u Mađarskoj bio je i kapetan Vasilj Dilin Cimbaljević, koji je kao akademac bio drugi u rangu po uspjehu. “Jedino je ispred njega bio Lazar Milošević na Vojnoj akademiji, na Obilića Poljani na Cetinju u toj klasi“. Đukan Šunjević je bio poznati barjaktar Dapsićke čete i umro je u ropstvu. U ropstvu je tada bio i vodnik Milić Šunjević, preživio je i vratio se kući. Mirko Nešov Cimbaljević je takođe tamo bio i pokazao se vrlo hrabrim pa je preživio. Bio je poznat govornik i lelekač. Priča se: Gavra Vukovića niko bolje nije olelekao od Mirka Nešova Cimbaljevića. On je rekao: “DIKO SVIJA VASOJEVIĆA, A BRATE SVIH SRBA!“ Istakao je u pozdravnom govoru predsjednik sekcije Udruženja za Dapsić pjesnik Milan-Mane Cimbaljević.“

Potom je skup pozdravio istoričar Goran Kiković, koji je govorio o značaju dana oslobođenja od Turaka 16. oktobar 1912. godine kada su ovi krajevi oslobođeni poslije 457 godina.

On je istakao da je formiran Odbor za podizanje spomenika boju na Krčevu koga sačinjavaju: Veroljub Kastratović, predsjednik i članovi: Predrag Bojović, Mišo Bojović, Radovan Rajo Lutovac, Miličko Trifunović, Goran Kiković i Branislav Otašević.

Boj na Krčevu kod Berana 1751. godine

“Na prostoru Vasojevića su sredinom XVIII vijeka vodili česte borbe sa Klimentima, koji su, prihvatajući islam, uživali podršku turskih vlasti. Međutim 1751. godine Vasojevići, Šekularci i ostali Srbljaci su na Krčevu izvojevali jednu od odlučujućih pobjeda nad Klimentima. I prema nekim izvorima od tada se ono tako i zove. No, pri naseljavanju Vasojevića po ovoj oblasti sukobi sa sjeverno- albanskim plemenima i dalje su bili neizbježni. “Vasojevići i Klimenti su uzajamno vršili napade i plijenili jedni druge. Borbe i potiskivanja trajala su sve do kraja 18. vijeka“ – piše Radoslav Jagoš Vešović.

Tada su, kako kazuje predanje, Vasojevići tukli Klimente i na Štavnoj, Zlorečici, Zeletinu, zatim na Pobjeniku, duboko u dolini Lima. Od velikog su istorijskog značaja bile te borbe za odbranu Gornjeg Polimlja. Vasojevići su i sredinom XVIII vijeka, kao i ostali Brđani, nastavili otpor Turcima.

Prema relevantnim istorijskim izvorima (Dašić, Vešović), kao i prema opšeprihvaćenom predanju bratstava u Nahiji, ovaj boj Vasojevića protiv Klimenata, desio se na dan Svetog Aleksandra Nevskog 30. avgusta (12. septembra po novom kalendaru) 1751. godine. (Prema Tomašu Kataniću ovaj boj na Krčevu dogodio se 1707.godine – u vrijeme popa Katane. Te godine jeste se desio jedan sukob sa Klimentima, ali na Krnječu – Zlorečici, gdje se svojim junaštvom istakao predak Dedovića – Dêdo Kovačević, a prema nekim predanjima tada je poginuo stari Vuk Brajotić ).

Na isti ovaj dan, nekih 80 godina ranije, desila se i odbrana Vasojevića u Lijevoj Rijeci od napada Mustaj-paše Mahmutbegovića (po prijavi Peja Stanojeva). Zbog ove dvije sjajne pobjede 30. avgusta, Vasojevići slave Svetog Aleksandra Nevskog kao svoj svečani dan i zavjetnu slavu. Boju na Krčevu prethodila su višegodišnja neprijateljstva i borbe Vasojevića i Klimenata, za prevlast u dolini Lima. Od početka masovnijeg prelaska Vasojevića u Nahiju (oko 1700. godine), borbe i ubijanja sa Klimentima nijesu prestajale. Zapaženi su bojevi sa Klimentima na Štavnoj (1704.), Zločerici (na Krnječu, 1707.), Zeletinu i Pobjeniku. Svo to vrijeme Vasojevići i Klimenti su napadali i plijenili jedni druge, s tim što su Klimenti počeli da primaju islam pa su imali i podršku osmanskih vlasti.

Detalji Boja na Krčevu nijesu poznati, osim da su se Klimentima tada suprotstavili Vasojevići zajedno sa Šekularcima i ostalim Ašanima (Srbljacima). Predanja govore da su tada Vasojevići na Krčevo došli nakon poziva Ašanâ za pomoć. Neosporno je samo da su Vasojevići ovom pobjedom stekli odlučujuću prevlast u naseljavanju Limske doline. Klimenti su svoje širenje morali da nastave u pravcu Metohije, kao i u pravcu Drača i Ulcinja. Na čelu vasojevićke vojske na Krčevu nalazio se knez (ili vojvoda) Mirčeta Raičev Katanić (unuk popa Katane), kome su Klimenti prethodno ubili sina Nikolu i zarobili dvije snahe.

Narodno predanje, kao posebno istaknute junake, u ovom boju pominje: Milutina Raičeva Katanića, Leku Malog Đinovića, Vuka Hrabrog-Deliju (neki pogrešno tvrde da je to Vuk Brajotić), Radoja Babovića i druge. Rezultat boja se ne dovodi u pitanje, jer su Klimenti prilikom povlačenja toliko “isječeni“ da je “prolaz bio zakrčen, po čemu se i to mjesto nazove Krčevo“ .-zaključio je Kiković.

U kulturnom programu koji je jednikm dijelom nastavljen u restoranu “Klopka“, vlasnika Miljana Anđića, učestvovali su pjesnici: Milan Mane Cimbaljević,Darko Jovović, David Lalić, Radovan Obradović, Radoje Mišković i Vulko Šćekić. Dok su prisutne članove Udruženja uz strune gusala pozdravili Borivoje Deletić i Siniša Petrić.