Uticaj Carigradske patrijaršije na pravoslavlje u Ukrajini: Duhovna agresija i opasan presedan

Ponašanje Carigrada u Ukrajini nije slučajno, motivisano je spoljašnjim geopolitičkim interesima, pre svega Zapada, i ima veze sa njihovom dugom istorijom ignorisanja i slovenskih crkava i kanonskog poretka da bi sačuvali svoje privilegije ili nekakve uobražene tvorevine mašte, kaže za RT Balkan profesor Časlav Koprivica sumirajući neke od zaključaka koji su se mogli čuti na današnjoj naučnoj konferenciji „Uticaj Carigrada na sudbinu pravoslavlja u Ukrajini“.

Na naučnom skupu koji je na Fakultetu političkih nauka okupio istoričare, teologe, pravnike, analizirano je, između ostalog, formiranje „Pravoslavne crkve Ukrajine“ (PCU) koja je Tomos o autokefalnosti dobila od carigradskog patrijarha Vartolomeja 2018, što je bio jedan od poslednjih poteza Carigrada koji je izazvao velike podele u pravoslavnom svetu.

Zapravo, u izlaganju pravoslavnog pisca i prevodioca Bernara le Karoa ukazano je da je formiranje PCU izazvalo podele i unutar onih crkava koje su priznale tvorevinu sastavljenu od raskolničkih ukrajinskih crkava.

Podsećajući da je Ruska pravoslavna crkva prekinula kanonsko opštenje sa Carigradskom patrijaršijom, Le Karo navodi da iako ostale autokefalne crkve nisu prekinule opštenje sa Carigradom, većina njih nije priznala PCU: Antiohija, Jerusalim, Gruzija, Srbija, Rumunija, Bugarska, Albanija, Poljska, Pravoslavna crkva u Americi, Čeških zemalja i Slovačke, Makedonije.

„Samo tri crkve, sve grkojezične, zvanično su priznale novi entitet: Aleksandrijska patrijaršija, Jeladska i Kiparska crkva. Međutim, treba napomenuti da su prve dve to priznale nelegalno, bez glasanja svojih episkopa. Što se tiče Kiparske i posebno Jeladske Crkve, neki episkopi priznaju ‘Pravoslavnu crkvu Ukrajine’, a drugi ne. Podela je nastupila ne samo među autokefalnim crkvama, već i unutar njih“, ukazuje Le Karo.

Profesor Časlav Koprivica ističe da je na skupu i eklesiološki i istoriografski pokazana geneza ponašanja Carigradske patrijaršije, njenog nekanonskog zlonamernog ponašanja, sa krajnje štetnim posledicama, kako je istakao.

„To čak ide unazad četiri stoleća. S druge strane rekonstruisan je kontekst njihove zloupotrebe u sadašnjoj situaciji, kako to utiče na sve podele u bivšoj Ukrajini, na kraju krajeva to je sastavni deo miljea u kojem se vodi rat na području bivše Ukrajine. Čak je neko ukazao da postoji vojna komponenta, vojna agresija, ali i duhovna agresija. To je ono što radi svojim uzurpatorskim ponašanjem, krajnjom bezobzirnošću, jedna grupica ljudi koja sedi u Carigradu, a koja se ponaša u skladu sa svojim interesima i nekakvim ideološkim konstrukcijama koje nemaju dodira ne samo sa sadašnjom stvarnošću nego ni sa kanonskim poretkom“, kaže Koprivica.

„Zapravo, da stvar bude savršeno apsurdna, iz Fanara su se u prošlosti gasile autokefalne pomesne crkve, a danas se aktivno negira identitet tj. kontinuitet svih nehelenofonskih pomesnih crkava“, rekao je Đogo.

On je ukazao da su najaktuelniji i najilustrativniji skoriji primeri gubitka osećaja za stvarnost, kako ih je nazvao, pretnje Carigrada da će ukinuti autokefaliju i samoj Moskvi. Ali i da je crkvenopravni identitet SPC uspostavljen 1920. vezan za postojanje Jugoslavije kao države, te samim tim prestankom postojanja Jugoslavije samougasila se jurisdikcija naše crkve bilo gde osim u Srbiji, kako je naveo Đogo.

„Ako subjektivitet, tj. identitet SPC sačinjava Tomos dat crkvi u Kraljevini SHS, tj. ako se subjektivitet naše pomesne crkve mora gledati u istorijskoj perspektivi zajedno sa državnim pitanjem, onda je kontinuitet Fanara upitan minimalno od 1453. tj. Crkva Novog Rima ne postoji od momenta kada nema više Novog Rima“, rekao je Đogo primenjujući, kako je ukazao, kriterijume kojima se koristi sam Fanar kada opisuje identitet drugih pomesnih crkava.