Velikan srpske i svjetske nauke – Josif Pančić

Na današnji dan, 25. februara 1888. godine umro je srpski botaničar i prirodnjak Josif Pančić.

Opisao je oko 80, do tada nepoznatih, biljnih i životinjskih vrsta, otkrio endemsko-reliktni četinar, poznat kao „Pančićeva omorika” i objavio oko 30 naučnih radova. Osnovao je i uredio Botaničku baštu u Beogradu. Botaničar svjetskog glasa, jedno od najvećih imena naše nauke i kulture, osnivač mnogih naučnih disciplina, Josif Pančić – naučnik koji je najbolje poznavao i opisao floru Srbije.
Rođen je u Bribiru (kod Senja), osnovnu školu završio u Gospiću, gimnaziju u Rijeci, a medicinu, u Budimpešti. U Beču se upoznaje sa Vukom Karadžićem, po čijem nagovoru dolazi u Srbiju 1846. godine, gdje ostaje do kraja života. Po povratku sa Kopaonika gdje je bio sa “licejcima”, obratio se studentima:

“Dopustite mi de se ovom prilikom poslužim lijepom osobinom čovječijeg duha i da vas odvedem u jedan prekrasni kraj Srbije u kome sam često i rado boravio da mu proučim prirodu, u kome sam svaki put nahodio što god novo da vidim ili o čemu da se divim, koji nijesam nikad ostavljao a da ne bi poželio, da se još jednom tamo povrnem, a to je – Kopaonik i njegovo podgorje“.

Kao univerzitetski profesor, Pančić se posvetio i naučno-istraživačkom radu, posebno iz oblasti botanike, zoologije i geologije. Objavio je 42 naučna djela iz navedenih oblasti. U naučnom svijetu Josif Pančić, proslavio se otkrivanjem endemske vrste omorike na planini Tari 1875. godine u selu Zaovinama. Svojim djelom “Flora Kneževine Srbije”, Pančić je Srbiju svrstao u, za to vreme, zemlje sa relativno visokim stepenom istraženosti flore. Najlepši opis Kopaonika da sada, Pančić je dao u radu: “Kopaonik i njegovo podgorje” – objavljenom 1869. godine. Biran je za prvog rektora Velike škole u Beogradu, a zatim još 6 puta. Kraljevska-srpska akademija nauka osnovana je 1866. godine, a za prvog predsjednika postavljen je Josif Pančić. Posjećivao je i istraživao mnoge planine tadašnje Kneževine Srbije, a najviše se oduševljavao Kopaonikom, na kome je bio 16 puta. Prvi put 1851. godine, a poslednji put u 72. godini života. Pančić je bio začetnik planinarstva u Srbiji i prvi planinarski vodič. O životu i djelu Josifa Pančića, objavljeno je preko 100 naučnih radova i rasprava.

Veliku ljubav prema srpskom narodu i nauci, Pančić je iskazao u svojoj želji da bude sahranjen na Kopaoniku. Želju su mu ispunili planinari Srbije i SANU 1951. godine, kada su zemne ostatke njegove, i supruge Mileve, sahranili u kovčegu od Pančićeve omorike u mauzoleju, na vrhu Kopaonika koji od toga vremena nosi ime Pančićev vrh.

Sagledavajući uslove pod kojima se Josif Pančić bavio istraživanjima i na koji način je putovao po Srbiji bez željeznice i sa slabom putnom mrežom, mora se izraziti poštovanje i divljenje velikanu naše nauke.