(VIDEO) Njegoševa zavjetna crkva – hram bez hrama

Njegoševa izričita želja je bila da ga sahrane na Lovćenu, u crkvici koju je podigao i posvetio svom stricu Svetom Petru Cetinjskom, 1845. godine.

Kada je, šest godina kasnije, u 38. godini umro, zbog nevremena nije sahranjen u svojoj zavjetnoj crkvi, već je to učinjeno četiri godine kasnije. I grob i crkva više puta su rušeni i obnavljani, od Austrougara i Italijana, do socijalističke vlasti, a apeli Mitropolije da se Njegoševa zavetna crkva obnovi ostali su bez odgovora.

I ekipa RTS-a je, kao vladika Rade, Lovćen gledala iz Njeguša, jer nije dobila saglasnost za snimanje Mauzoleja. I baš ta vječna kuća šest puta sahranjivanog Njegoša svjedoči kako se oko velikih ljudi razgorijevaju neprilična sporenja. Grob na Jezerskom vrhu i crkvu kojoj je on u temelj stavio prvi kamen prvi su rušili Austrijanci.

„Kada su gađali iz Bokokotorskog zaliva kapelu na Lovćenu, oni su je srušili, to je 1916. godine i namjeravali su da se podigne spomenik oslobodiocu Franju Josifu“, kaže Jovan Markuš, koordinataor za zaštitu kulturnih dobara Mitropolije crnogorsko-primorske.

Obnovljena je od preostalog kamena 1925. godine, zahvaljujući pomoći kralja Aleksandra Karađorđevića i u nju vraćeni Njegoševi zemni ostaci. Oštetiće je potom i Italijani 1942. godine, a trideset godina kasnije socijalistička vlast potpuno srušiti.

Tako je mermerni mauzolej, djelo velikog vajara Ivana Meštrovića, zasjeo na vrh Lovćena, umesto Njegoševe zavetne crkve i kapele. Novo impozantno zdanje podsjeća na staroistočne vladarske grobnice, a kamen Njegoševe crkve i kapele odložen je na Ivanova Korita.

„Suština je da se zaboravi da je on bio pravoslavni episkop, da se zalagao za ujedinjenje i oslobođenje Srpstva, da se on svede na ljubavnog pjesnika, a da se o ‘Gorskom vijencu’ ništa ne zna, naročito ne činjenica da je posvećeno voždu Karađorđu“, ističe Budimir Aleksić, profesor Cetinjske bogoslovije.

Mitropolija crnogorsko-primorska je više puta pozivala da se Njegoševa grobna crkva obnovi na proširenju kraj mauzoleja. Do sada, to nije učinjeno. Njegoš nema svoj hram, već samo grobni spomenik.

„Ime mi je vjeroljub, prezime mi rodoljub, Crnu Goru, rodnu grudu, kamen paše odasvudu. Srpski pišem i zborim, svakom gromko govorim, narodnost mi srbinska, um i duša slavjanska“, istakao je Markuš Njegoševe stihove i dodao: „E zbog takvih stvari ne postoje ni crkva ni Njegoševa grobnica danas na vrhu Lovćena“.

Ali, širom Crne Gore, Republike Srpske i Srbije niču Njegoševe zavjetne crkve, kao odjeci sa Lovćena da nije Njegoš onaj za čije mjesto u vječnosti treba strahovati.

(RTS)