Bukilica: Jedini mentori SPD “Jedinstvo“ – naš nebeski zaštitnik Sv. Sava i zavjetne misli naših osnivača

Na svečanoj akademiji povodom proslave 185 godina rada i obstojanja SPD “Jedinstvo (1839) Kotor, održanoj juče u Crkvi Sv. Nikole u Starom gradu, obratio se potpredsjednik Društva Petar Bukilica.

“Samo ime koje u punom nazivu glasi Srpsko pjevačko društvo “Jedinstvo” (1839) u Kotoru najbolje opisuje naše društvo. Dakle, srpsko je zato što su ga osnovali članovi 13 uglednih srpskih porodica iz Kotora koji su godinu dana prije osnivanja “Jedinstva” sagradili i ovaj velelepni Srpski palac, na trgu ispred ovog hrama, u kojem je danas Muzička škola, a u kome su bile smještene brojne srpske organizacije i društva pored “Jedinstva”, koje su tu prvo uselilo. Sve te organizacije i društva ili su proistekle iz “Jedinstva” ili su njihovi osnivači ili najveći broj članova dolazi iz “Jedinstva”, npr. “Srpska čitaonica”, “Srpska radnička partija”, “Dobrotvorno društvo Sv. Đorđe”, “Srpska narodna garda”, “Srpski tamburaški zbor”, “Srpska muzika” i brojni drugi.

Ta odrednica srpsko u našem imenu, nastavio je Bukilica, ni na koji način nije bila smetnja pripadnicima svih ostalih vjera i nacija koje su živjele u Kotoru da budu naši članovi.

“Jer, kao što to stoji u izvodima, članom SPD “Jedinstvo” može postati svaki pošteni i rodoljubivi građanin. Pjevačko je društvo zato što su austrijske vlasti 1838. godine dozvolile društvena okupljanja isključivo na kulturnom nivou. Budući da se u Kotoru pjevalo i mnogo prije 1839 godine , postoje zapisi da je organizzovana grupa pjevača iz Kotora pjevala na sahrani mitropolita Petra I Petrovića Njegoša, najlakše je bilo registrovati pjevačko društvo, iako se to Društvo bavilo svim segmentima društvenog života kotorskih Srba.

Jedinstvo je riječ koja je dodata našem imenu 1869. godine, nakon prve ozbiljnije krize u radu Društva koja je nastala usled nesuglasica i razmirica između pjevača i horovođe Špira Jovovića. Pošto su se nesuglasice prevazišle namjerno je uzeta riječ jedinstvo da bi se prevenirale buduće slične situacije. Tu situaciju je na najbolji način riješio mudri prota koji je sve koji su protestvovali sakupio u jednoj sobi i sa rukom na Jevanđelju rekao im je da nemaju pravo da prave razdor u “Jedinstvu”, jer im to ne dozvoljava naš nebeski zaštitnik Sv. Sava. Naime, prvi Srpski arhiepiskop Sava Nemanjić, koji je 1219. odnosno 1220. godine osnovao Zetsku episkopiju, na tada kotorskoj Miholjskoj Prevlaci, bio je izuzetno poštovan u Boki. Boka je vjerovatno predio u kojem je možda i najjači njegov uticaj od svih krajeva svijeta u kojima žive Srbi, ako uzmemo i broj crkava koje su posvećene Sv. Savi u Boki. Sam pomen njegovog imena imao je neobičan uticaj na sve koji su tada protestvovali, tako da ne samo što su izgladili sve nesuglasice i razmirice, već su uzeli Sv. Savu za krsnu slavu svog Društva. Tada je donesen novi Pravilnik koji je definisao da Sv. Sava postane krsna slava Društva, a ujedno je definisana i društvena zastava crveno, plavo, bijela trobojka, sa zlatnim likom Sv. Save u sredini, oivičenim imenom Društva. Godine 1889. prvi put je svečano izvedena i himna SPD jedinstvo, ko ju je na rije či prote Jovana Sundečića komponovao italijanski kompozitor Dionizije de Sarno San Đorđo. U Kotoru je spjevana i prva himna Sv. Savi “O srpska mlada nevina čeda” koju je na tekst prote Jovana Sundečića komponovao Đovani Salgeti. Kotorska gradska muzika je vjerovatno jedini orkestar na svijetu koji svake godine na Savindan svira Himnu Sv. Savi u formi koračnice, kao kombinaciju ove dvije himne”, rekao je Bukilica.

Nastavio je dalje riječima da u našem imenu stoji godina 1839. godina.

“Tada je naše Društvo zvanično registrovano i to na italijanskom jeziku, zvaničnom jeziku Austrijskougarske carevine. I na kraju, u našem imenu stoji geografska odrednica “u Kotoru”. Zašto su naši preci imali potrebu da u imenu našeg društva ubace tu geografsku odrednicu? Zato što su željeli da naglase da je SPD “Jedinstvo” autohtono kotorsko društvo koje nema ni mentora ni finansijera sa strane. Jedini mentori našeg društva su naš nebeski zaštitnik Sv. Sava i zavjetne misli naših osnivača kojih se i mi danas pridržavamo i nećemo dozvoliti da se to mijenja”, kazao je Bukilica.

Obraćajući se Njegovoj Svetosti, Patrijarhu srpskom g. Porfiriju, Bukilica je kazao da su u istoriji u našim hronikama zabilježeni svi srpski patrijarsi koji su bili pokrovitelji naših proslava, koji su bili naši počasni članovi i koji su nam dod‌jeljivali Ordene Sv. Save.

“Imamo ih četiri na koje smo ponosni, ali Vi ste prvi patrijarh koji lično prisustvuje našoj Svečanoj akademiji. Učinili ste nam veliku čast i zadovoljstvo i zato Vas pozdravljam jerusalimskim pozdravom “Blagosloven onaj koji dolazi u ime Gospodnje”.

Trenutno nemamo ni grančice masline, niti palme, ali Vam to iz srca govorim”, kazao je Bukilica.

Obratio se zatim Njegovom visokopreosveštenstvu, arhiepiskopu cetnjskom i mitropolitu crnogorsko-primorskom g. Joanikiju: “SPD Jedinstvo Vam sa ovoga mjesta, kao i mnogo puta do sada, ukazuje puno poštovanje i apsolutnu lojalnost i još jednom Vas uvjeravam sa ovoga mjesta da će SPD “Jedinstvo” biti u jedinstvu sa Mitropolijom crnogorsko-primorskom i njenim mitropolitima sve dok Mitropolija u jedinstvu sa jednom Svetom sabornom i apostolskom Crkvom. Svaka Vaša posjeta pričinjava neizmjernu radost i nadam se da će Vaših posjeta u budućnosti biti još više”, kazao je Bukilica.

U obraćanju predstavnicima lokalne vlasti kazao je da naše Društvo ne bi bilo u stanju da d‌jeluje na ovom nivou i u ovom kapacitetu da nema kontinuirane podrške Opštine Kotor.

“Opština Kotor je prepoznala naše Društvo kao Društvo od posebnog značaja za grad Kotor i odredala posebnu stavku u budžetu za njegovo finansiranje. Danas mi imamo horsku sekciju, tamburašku sekciju, literarnu sekciju, sekciju za manifestacije, organizujemo likovne izložbe, promocije knjiga, bavimo se književno izdavačkim radom, a povremeno radimo i dramske projekte. Imamo tri hora, mandolinski ansambl, više od 100 aktivnih članova… To je nešto čime se ponosimo bez lažne skromnosti i time se ponosi grad Kotor, a dozvolite mi da kažem i da bi to bilo nešto čime bi se ponosili i mnogo veći i mnogoljudniji gradovi, nego što je Kotor. Zahvalni smo i za odluku Skupštine opštine Kotor o dođeli opštinskih prostorija SPD “Jedinstvo”, koja još uvijek nije realizovana zbog formalno pravnih smetnji, ali se nadamo da će se uskoro naći modalitet da se i ta odluka realizuje.

Na kraju dame gospodo, braćo i sestre, bez vašeg prisustva i bez vaše podrške naše Društvo ne bi opstalo 185 godina. Vaša podrška nam daje podsticaj i snagu da još bolje i više radimo i molimo vas da nam i dalje budete podrška pa za 15 godina, ako Bog nam da zdravlje i snage, da svi zajedno proslavimo dva vijeka SPD “Jedinstvo” u skladu sa stihovima naše himne “U Jedinstvu i s Jedinstvom svem na susret sm’jemo poć” i “ Bog je tamo gd‌je je sklad, on će s neba blagoslovit naše trude I naš rad”. Pa da tako, svi sjedinjeni, uđemo u treći vijek “Jedinstva” a sam Gospod Bog neka odredi koliko će dugo trajati. Da pjevamo “Pjesmom srcu, srcem rodu”, živjeli na mnogaja ljeta!”, poručio je Bukilica, koji je na akademiji predvodio mandolinski orkestar.

Dirigenti na svečanoj akademiji bili su mr Mihajlo Lazarević (mješoviti hor) i Ivana Krivokapić (dječiji I omladinski hor).

Voditelj programa i narator – Dušan Davidović.

Izvor: SPCO Kotor