Ćirilicom: Predstavljena knjiga “Ćirilični natpisi na stećcima”

Treće večeri književnog festival “Ćirilicom”, čiji su organizatori Narodna biblioteka Budva i Udruženje izdavača i knjižara Crne Gore, “Ćirilični natpisi na stećcima” dr Gorana Komara, koja je pobudila značajnu pažnju publike na Trgu između crkava u Starom budvanskom gradu.

Kako su saopštili organizatori, ova luksuzna knjiga, čiji su izdavači, izdavačka kuća “Štampar Makarije” i kompanija “Novosti”, donosi obilje dokumentovane građe, tumačenja, fotografija i adgrobnih obilježja, na osnovu kojih sagledavamo najdublje korijene naroda na prostoru Stare Hercegovine.

Kako je u ime izdavača knjige saopštio pjesnik Radomir Uljarević, knjiga Gorana Komara “Ćirilični natpisi na stećcima“ je nesporno najobimniji zbornik starih ćiriličnih natpisa na Balkanu uradjen do danas.

Komar je išao, od sela do sela, od groblja do groblja, po Crnoj Gori, Bosni i Hercegovini, Srbiji i kamenim obilježjima na srednjovjekovnim grobovima, sakupio mnoštvo podataka tokom petnaestogodišnjeg istraživanja.
Kako je pojasnio Uljarević, na 1 150 stranica, prikazano je blizu 500 straih natpisa u vremenskom rasponu od najranijih balkanskih ćiriličnih natpisa na obali Jadrana i trebinjskom kraju, do natpisa 18-tog vijeka, koji su svi isoisani istim sistemom ćiriličnog pisma.

Autor knjige je, kako je pojasnio, otkrio i veliki broj nadgrobnih krstova, najviše iz 15. vijeka, a svi srednjovjekovni natpisi su isključivo ćirilični. Na većini grobalja, pronađeni su temelji ili ostaci pravoslavnih crkava.

Od 2016. Godine, stećci se nalaze na listi svjetske kulturne baštine, kao drevni svjedoci postojanja naroda u Srbiji, Crnoj Gori, Bosni i Hercegovini i Hrvatskoj.

Pod nazivom Stećci, srednjovjekovni nadgrobni spomenici, UNESKO je zaštitio tek 30 nekropola stećaka u Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj, Crnoj Gori i Srbiji. Čini se, da je to veliki broj, ali, ako znamo, da uma više od 72 000 registrovanih stećaka i najmanje još toliko zarasih goru, potopljenih i potonulih u zemlju, onda je to, zaštićenih stećaka, istakao je Uljarević.

Iako još nismo razumjeli i rasčitali simbolične poruke koje nose predstave iskleane u stećcima, Goran Komar je ovom knjigom ispravio veliki broj pogrešno čitanih natpisa, imena, godina i pokušao da odgovori na mnoga pitanja, kazao je pored ostalog pjesnik Radomir Uljarević, a prenosi Art Pres iz Budve.

Autor veoma značajne knjige “Ćirilični natpisi na stećcima”, dr Goran Komar je rekao, da vaseljenski karakter ovog tipa nadgrobnih spomenika, koji je nastao kao autohtono zasnovan, da bi svojim dimenzijama i likovnošću u vrhuncu naprezanja tokom 15. vijeka, kazao o namjeri zapremanja prostora pravoslavne vaseljene nije očigledan, ali jeste dokučiv.

Stećak, najprije sanduk 15. vijeka i svojim obličjem i ukupnom likovnošću, sažima svu istoriju hrišćanske civilizacije u matricama i izrazima dostupnim balkanskom čovjeku. Čovjeku koji je mogao ostvariti neposredan uvid u raskopna okrilja, vizantijske hrišćanske culture i i takodje svoja djela pobudjivati dubokom unutrašnjom potrebom iskaza vjere, istaakao je pored ostalog Komar.

Stećak je proizvod iskustva bliske smrti i umiranja, a slavi i iskazuje život. Kazuje vjeru u vječni život. On na sebe nanosi ikone crkve Božije, kojima samo nedostaje boja. Motivski, ova se ikonografija crpi iz svih dhela Novog zavjeta u psalama. Smrt zajednice, podstiče gradnju ovakvog spomenika, a život – nada u preživljavanje naroda i Crkve, kazao je pred ostalog autor knige dr Goran Komar, saopšteno je iz budvansog Art Pres-a.