I despot Stefan Lazarević pivom dvorio goste

Posle 175 godina jedna od najstarijih pivara sa našeg prostora odlazi u istoriju. Čuvena Beogradska industrija piva, završila je u stečaju, a flašice sa BIP logom, postaće uspomena i još jedan motiv iz duge srpske tradicije ispijanja, spravljanja i prozivodnje piva. Ovaj čudesni napitak od hmelja kod nas pio se još u srednjem veku, a bio izuzetno popularan užitak u vreme despota Stefana!

Srbi su, tvrde inženjeri ove tehnologije, za pivo znali još u ranom srednjem veku, a u njemu su uživali srpski vitezovi. Spravljali su ga i pili na dvoru, manastirima i privatnim posedima. O tome svedoče i Svetosavska hrisovulja, Dečanska povelja i jedno sačuvano pismo kralja Vladislava.

Prvo srpsko pivo pravilo se od slada iz žita, uz postupak ohmeljivanja. Zavisni seljaci na posedima Banjskog, Bistričkog, Gračaničkog i Dečanskog vlastelinstva, bili su dužni, obično pred neki praznik, da daju manastiru slad i hmelj.

Pivo se pilo i u Pirotskom kraju, ali se spremalo sa ovsenom žitaricom, i bilo je poznato pod nazivom “alovina”. Slična ruskom kvasu.

U vreme despota Stefana, sve se više pilo pivo kao novo piće i tada postaje veoma popularno – govori Saša Despotović, inženjer prehrambene tehnologije, asistent na Tehnologiji piva Poljoprivrednog fakulteta Zemun. – Nakon austro-turskog rata, početkom 18. veka, i austrijske okupacije Beograda dolazi do naseljavanja Nemaca koji sa sobom donose znanje i tehnologiju proizvodnje piva. Upravo u tom periodu na Dorćolu se otvaraju dve male pivare-radionice.

Kada su se Turci ponovo vratili u Beograd, pivari se sele na levu obalu Dunava i Save, u Zemun i Pančevo i tako nastaje najstarija pivara na Balkanu – Pančevačka pivara, koja je počela sa radom 1722. godine. Vlasnik je bio Abraham Kepiš.

Kako istraživanja pokazuju, u 18. veku se u Beogradu trošilo mnogo alkohola. Srpski guverner od 1733. do 1736, general Maruli, u jednom izveštaju se žali kako “svaki nevaljalac, koji ovamo pobegne i uzme jednu sobu pod kiriju, kupi bure ili dva piva ili ih uzme na veresiju”. Za vreme nemačke vladavine Beogradom, trošilo se naročito mnogo piva.

„Pančevačku pivaru Abraham Kepiš je osnovao 1722. godine po ugovoru koji je zaključio sa Zemaljskom administracijom Austrije“ objasnio nam je Despotović.

Proizvodilo se na zanatski način, a kapacitet je bio 10.950 kofa, ili 6.100 hektolitara. Pivara je od 1847. godine u vlasništvu porodice Vajfert, koja je dala značajan doprinos razvoju pivarstva u Pančevu i Beogradu. Pred Prvi svetski rat pivara je dostigla kapacitet 31.000 hektolitara piva, a u periodu 1921-1927. godine, nakon rekonstrukcije, kapacitet se povećava na 50.000 hektolitara.

Nakon Pančevačke pivare, 1730. godine otvara se Vršačka pivara koju su osnovali nemački doseljenici kao komorsku pivaru koja je bila pod kontrolom države. Ubrzo nakon toga otvaraju se pivare u Zrenjaninu 1745. godine, Apatinu 1756. godine, Bečeju 1806. godine, Jagodini 1852. godine, Valjevu 1860. godine, Nišu 1884. godine, Čelarevu 1892. godine…

“ U 19. veku knez Miloš Obrenović ispoljio je veliko interesovanje za pivarstvo. Na njegovu molbu, mlinarski stručnjak iz Sremske Mitrovice, Vajhapl, 1839. godine otvara prvu malu radionicu za varenje piva u Beogradu, na prostoru između današnjih ulica Skadarske i Cetinjske“ rekao je Despotović.

Tako i počinje novija istorija beogradskog pivarstva. Odmah zatim izgrađena je i Velika pivara kneginje Ljubice, na uglu Balkanske i Gepratove ulice, koja je kasnije odigrala značajnu ulogu u kulturnim i političkim zbivanjima.

U Velikoj pivari održavale su se i prve pozorišne predstave u Beogradu. Kasnije je stvoreno i prvo Srpsko pivarsko akcionarsko društvo. Početak 20. veka obeležile su mnoge tehničke novine, koje su uvedene kako u beogradske, tako i u ostale pivare na teritoriji tadašnje Jugoslavije. Sve novine prvi je uvodio Đorđe Vajfert, vlasnik pančevačke pivare, koji je izgradio novu veliku pivaru i u Beogradu, ispod Topčidera, na mestu današnje velike fabrike BIP.