Despot Stefan Lazarević: Vitez Reda Zmaja (VIDEO)

Stefan Lazarević (1377 – 1427) je bio sin kneza Lazara koji je sa titulama kneza i despota vladao Srbijom. U svoje vrijeme je važio za jednog od najboljih vitezova i vojskovođa, a njegova književna djela ga čine jednim od najvećih srpskih književnika u srednjem vijeku.

Posle bitke kod Angore je od Vizantinaca u Carigradu dobio titulu despota (1402), a krajem 1403.  je od ugarskog kralja Žigmunda dobio Mačvu, Beograd (u koji je 1405. godine smjestio svoju prestonicu), Golubac i druge posjede.

Bio je veliki pokrovitelj umjetnosti i kulture pružajući podršku i utočište kako učenim ljudima iz Srbije, tako i izbjeglicama iz okolnih zemalja koje su zauzele Osmanlije. Pored toga, on je i sam bio pisac, a njegovo najznačajnije djelo je „Slovo ljubve“ . U to vrijeme se razvija i bogata prepisivačka djelatnost (takozvana Resavska prepisivačka škola).

Despot Stefan Lazarević bio je pripadnik čuvenog evropskog Viteškog Reda Zmaja, koji je 1408. godine ustanovio ugarski kralj Žigmund Luksemburški.

Dvadeset četiri najbolja evropska viteza bili su članovi Prvog reda ordena „Zmaja“, a prvi među jednakima bio je naš Stefan. Prvi među najboljima. Pripadnici ovog reda imali su pravo da na svom grbu prikažu zmaja, koji repom drži vrat, a na sklopljenim krilima ima krst, a nositi takav znak bio je, i ostao, simbol najvećeg mogućeg gospodstva.

Statut Reda je bio napisan na latinskom, a naziv Reda je na latinskom glasio: „Societas Draconistrarum“. Red Zmaja je bio zasnovan na modelu starijeg mađarskog Reda Svetog Đorđa (Societas Militae Sancti Georgii) koji je bio osnovan 1326. godine od strane kralja Karola Roberta Anžujskog. Svetac zaštitnik novoosnovanog Reda Zmaja je bio Sveti Đorđe. Simbol reda je bio zmaj koji ima obmotan rep oko svog vrata i koji na leđima nosi krst Svetog Đorđa crvene boje. Krst na leđima zmaja označava trijumf Hristosa nad adskim silama.

Heraldički uzor za ovaj simbol je bio uroboros – zmaj ili zmija koja proždire sopstveni rep. Uroboros (na grčkom, ura: rep, boros: jesti) označava neprekidni ciklus rođenja, smrti i vaskrsenja kao i primarne neizdjeljenosti univerzuma. Simbol uroboros se pojavljuje u različitim kulturama i epohama, a u srednjovjekovnu Evropu najvjerovatnije dolazi kroz kult Mitre koji su pred kraj Rimskog Carstva legionari donijeli u Evropu sa istoka.

Naime, jedan od važnih mitraističkih simbola je upravo uroboros koji je obavijen oko stijene iz koje se rađa čovjek. Stjena na ovom simbolu predstavlja kosmos, a cijela slika simbolizuje vječni proces stvaranja. Simbol reda Zmaja se mijenjao sa godinama, a u nekim svojim varijantama je kao svoj sastavni dio imao različit tekst, kao npr. „O quam misericors est Deus, pius et iustus“  ili  „Iustus et paciens“.

Neposredni razlog za osnivanje Reda bila je „odbrana Krsta i borba protiv neprijatelja Hrišćanstva, prvenstveno Turaka“. Red Zmaja je na početku bio ograničen na dvadeset jednog člana, da bi kasnije, posle 1418. godine, taj broj bio proširen na dvadeset četiri viteza.

Kako se Red razvijao a članstvo raslo, naročito posle Žigmundove odluke da proširi Red 1431. godine, bilo je uvedeno nekoliko kategorija članstva, od kojih su najvažnije bile dvije – unutrašnji i spoljni krug. Spoljni krug je imao brojno članstvo mnogo veće od unutrašnjeg kruga. Članovi Reda Zmaja su nakon ulaska u Red bili označavani titulom barona ili zvanjem drakona.