Dobardžić: Ovakav javni dug je rezultat nesavjesnog i neodgovornog vođenja javnih finansija Crne Gore

Državni dug Crne Gore sa ustaljenom ekonomskom politikom Vlade i tendencijom dodatnih zaduživanja vrlo lako i brzo može probiti granicu od 80% BDP-a, upozorio je danas prof. dr Eldin Dobardžić, član Glavnog odbora Građanskog pokreta URA.

On je reagovao na zvanične podatke i statstiku koja govori da državni dug Crne Gore, na kraju 2019. iznosi 3,71 milijardi evra, odnosno 77,2% BDP-a, od čega spoljni dug oko 3,14 milijardi evra, odnosno 65,4% BDP-a, dok unutrašnji dug iznosi oko 568,9 miliona evra, odnosno 11,8% BDP-a.

Dobardžić ocjenjuje da se ovakva negativna statistika u crnogorskoj ekonomiji stvorila zahvaljujući lošoj ekonomskoj politici vlada kontinuiteta Demokratske partije socijalista.

„Neugovoranje valutnih terminskih ugovora koji imaju za cilj neutralizaciju valutnih oscilacija tzv. hedžovanje po osnovu ugovorenog kredita za auto put već sada poreske obaveznike po važećem kursu košta dodatnih 119 miliona evra. Ako tome dodamo i ‘nepredviđene’ i neplanirane radove (oko 90 miliona evra) dolazimo do cifre od skoro 950 miliona evra, što je 200 miliona veći iznos u odnosu na tada ugovorenih 743 miliona evra kredita plus kamata (po tada važećem kursu euro/dolar). Uz 15% troškova koje finansira država, a koji se opet najvećim dijelom finansiraju iz nekih drugih kredita, sve ukupno dionica auto puta po sadašnjem kursu (euro/dolar) premašuje iznos od milijardu evra“, napominje Dobardžić.

On kaže da trenutna dešavanja na globalnom tržištu svjetskih valuta Crnoj Gori nikako ne idu u prilog jer, kako pojašnjava Dobardžić, američki dolar konstanto jača u odnosu na ostale svjetske valute tako i u odnosu za nas najbitniji euro.

„Ovakve tendencije imaju izgleda da se nastave i dalje, kako usljed jačanja ekonomije SAD tako i usljed usporavanja kineske privrede kao rezultat svih nemilih događaja koji su se tamo desili u prethodnom periodu. S obzirom da je Vlada ispustila priliku da još 2014. godine pod tada znatno povoljnijim uslovima ugovori valutnu zaštitu i da se sa novcem poreskih obveznika ne kocka, sada kada se period vraćanja kredita veoma približio, samo ugovoranje takvog posla je značajno skuplje u odnosu na 2014. godinu. Iz Vlade nikada nijesu saopštili ni procjenu koliko bi koštalo osiguranje od valutnog rizika (hedžing), osim da su “u pitanju veliki iznosi”, pa je kod “ovakvih transakcija potreban izuzetan oprez i mnogo znanja”. Ni u Budžetu za ovu godinu nema jasno navedene sume za ovaj trošak osim da u članu 14 Zakona o Budžetu Vlada daje sebi mogućnost da zaključi neki od terminskih valutnih ugovora“, ukazuje Dobardžić.

On upozorava da grejs period ističe naredne godine što znači da se od jula 2021. godine počinje sa otplatom glavnice kredita prema Exim banki uvećanog za iznos kamate.

Dobardžić napominje i da je Međunarodni monetarni fond (MMF) u izvještaju početkom septembra prošle godine upozorio na rast troškova za auto-put (do tada za 18%), zbog kursnih razlika i nepreuzimanja mjera Vlade da to spriječi, u vidi osiguranja od valutnog rizika.

„Obzirom da se crnogorska ekonomija dominantno oslanja na turizam jedna ili više ispod prosječnih turističkih godina može značajno ugroziti samu ekonomiju i dovesti u konačnici do pada kreditnog rejtinga zemlje. Takav scenario bi svako dodatno zaduživanje države učinio još skupljim, jer kao što vidimo Vlada permanentno svoje tekuće budžetske izdatke iz godine u godinu pokriva kreditnim pozajmicama. Ako uz sve to uzmemo vrlo nizak procenat pokrivenosti uvoza izvozom, skoro nezavidan rast realnih zarada koji čak ne prati ni rast troškova života (nivo inflacije), sve nas to dovodi u nezavidan položaj i nemogućnost objektivnog i realnog jačanja standarda najvećeg dijela građana Crne Gore“, ukazuje Dobardžić.

Dodaje da u Zakonu o Budžetu za 2020. godinu koji je, kako kaže, ekspresno usvojen, bez ikakve rasprave koja prethodi usvajanju tako važnog dokumenta, a koji glasi na 2.64 milijarde evra skoro petina od tog iznosa predviđena je za otplatu duga (539 miliona) što je nešto čime se ova Vlada nikako ne može pohvaliti, smatra Dobardžić.

„Pored toga Vlada je u članu 13. Zakona o Budžetu za 2020. godinu predvidjela i nove kreditne aranžmane do iznosa od 257 miliona evra. Nedostajuća sredstva za finansiranje Budžeta za 2020. godinu iznose skoro 600 miliona evra“, zaključuje Dobardžić u saopštenju.