Komandant Trinaestojulskog ustanka o kome ćuti zvanična istorija

Istoričari su saglasni da se najslavniji boj u Trinaestojulskom ustanku odigrao 15. jula 1941. na Košćelama, na putu Rijeka Crnojevića — Cetinje, ali se o komandantu tog boja ćuti preko 70 godina.

„U publikacijama možemo naći da piše: ‘Dva gerilska odreda,sa oko 80 boraca, sačekali su u zasjedi drugi bataljon granične straže koji je na kamionima upućen iz Podgorice da deblokira Cetinje. Mjesto zasjede je znalački odabrano, a gerilci su vješto raspoređeni. U žestokoj osmočasovnoj borbi (od 1 sat po ponoći do 10 prije podne) italijanski bataljon se žilavo branio ali je uništen: poginulo je 70–80 vojnika i starješina, a preko 700 zarobljeno a među njima 110 teško a 150 lakše ranjenih. Samo grupa od 20–30 Italijana uspjela je da se izvuče na Rijeku Crnojevića.'“, podsjeća Jovan Markuš, bivši gradonačelnik Cetinja, preko svog profila na Fejsbuku.

Komandant ove bitke bio je Jakov Š. Kusovac, porijeklom sa Ljubotinja, major Vojske Kraljevine Jugoslavije, koji je, prema svjedočenju savremenika, vidjevši partizanska nedjela prema neistomišljenicima, pridružio četnicima.

Inače, zvanična istorija nerijetko navodi laž da je pomenutom bitkom komandovao Peko Dapčević, a ima i izvora koji upućuju na to da je dapčević sam naredio ovakvo prekrajanje istorije. Učesnici bitke svjedočili su o ovome nakon što je prije više godina u Pobjedi o ovoj bitci objavljivan feljton. Neki među njima posvjedočili su da Peka Dapčevića tamo nije ni bilo.

Mi­tro­po­lit Am­fi­lo­hi­je je prije dvije godine u manastiru Be­ška uru­čio naj­vi­še od­li­ko­va­nje po­mje­sne cr­kve – or­den Sve­to­ga Sa­ve, isto­ri­ča­ru umjet­no­sti iz Be­o­gra­da Ni­ko­li Ku­sov­cu, sinu Jakova Kusovca. Ovom prilikom, mitropolit je istakao da se priznanje odnosi i na Nikolinog oca, te da je dobro poznato zbog čega se ne pominje pravo ime komandanta bitke u Trinaestojulskom ustanku, aludirajući na činjenicu da je Kusovac 1943, nakon zločina partizana nad narodom, pristupio četnicima.

„Ja­kov Ku­so­vac je je­dan od naj­zna­čaj­ni­jih lju­di ko­je je u 20. vi­je­ku iz­nje­dri­la Cr­na Go­ra. Ni­je on to­li­ko po­znat ov­dje na ze­mlji, a zna­mo zbog če­ga ni­je po­znat. Po­znat je Bo­gu i se­be je upi­sao zlat­nim slo­vi­ma u isto­ri­ju ro­da na­še­ga sve­to­sav­sko­ga“, re­kao je tada za Dan mi­tro­po­lit cr­no­gor­sko-pri­mor­ski.

Podsjećamo takođe da su Pavle Đurišić i Bajo Stanišić bili prvoborci Trinaestojulskog ustanka.

Jakov Kusovac upokojio se u Johanesburgu 1959. godine.