Marić: Sloboda okupljanja, kao osnova demokratskog društva, mora se zaštititi

Centar za građanske slobode CEGAS, podnio je Ustavnom sudu Crne Gore Inicijativu za ocjenu ustavnosti Zakona o zaštititi stanovništva od zaraznih bolesti, član 54, stav 1, tačka 1 i član 55, stav 1, tačka 4.

U članu 54 Zakona o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti, propisuje se da Ministarstvo, na predlog Instituta, može da naredi, zabranu okupljanja na javnim mjestima. A članom 55, propisuje da radi sprječavanja unošenja zaraznih bolesti u zemlju, suzbijanja i sprječavanja prenošenja u druge zemlje, Ministarstvo, na predlog Instituta, može da naredi mjere za zaštitu stanovništva od zaraznih bolesti, pa između ostalih mjera i zabranu okupljanja stanovništva u zatvorenim i na otvorenim javnim mjestima.
CEGAS, kako su istakli  podržava sve zdravstvene mjere neophodne za spriječavanje širenja korona virusa, ali sve te mjere je neophodno i moguće sprovoditi u skladu sa Ustavom Crne Gore.
Inicijativa koju je podnio CEGAS, kršenje Ustava vidi na način da, sa stanovišta slobode mirnog okupljanja se ne radi o privremenom ograničenju slobode okupljanja, već o zabrani ( ukidanja u cjelosti) prava na mirno okupljanje.
Podsjećamo da Ustav Crne Gore u članu 52 propisuje:
‘’Jemči se sloboda mirnog okupljanja, bez odobrenja, uz prethodnu prijavu nadležnom organu.
Sloboda okupljanja može se privremeno ograničiti odlukom nadležnog organa radi sprečavanja nereda ili vršenja krivičnog djela, ugrožavanja zdravlja, morala ili radi bezbijednosti ljudi i imovine, u skladu sa zakonom.’’
Iz ustavne odredbe jasno proizilazi ovlašćenje nadležnog organa (Ministarstvo zdravlja) da su u skladu za zakonom (osporeni Zakon) iz razloga očuvanja zdravlja, može samo privremeno ograničiti slobodu okupljanja.
Naredbama Ministarstva zdravlja u skladu sa ovlašćenjem iz napadnute odredbe sloboda okupljanja je privremeno bila suspendovana (ukinuta), što bi se moglo ponoviti u slučaju da predmetni čaln ostane na snazi.
Ustav Crne Gore kroz odredbe člana 24 i 25 bliže uređuje ovu materiju i omogućava privremenu suspenziju određenih ljudskih prava i sloboda garantovanih ustavom, među kojima se nalazi i sloboda okupljanja.
Međutim, da bi suspenzija bila ustavno–pravno dozvoljena Ustav Crne Gore propisuje posebne okolnosti, odnosno proglašeno ratno ili vanredno stanje. Proglašenje ratnog ili vanrednog stanja otvara prostor da se uđe u polje ograničenja ljudskih prava, pa sve do njihove privremene suspenzije i uredbama sa zakonskom snagom (čime se zadovoljava norma iz člana 52 – ‘’u skladu sa zakonom’’).
Član 101 Ustava propisuje da Vlada može, za vrijeme ratnog ili vanrednog stanja, donositi uredbe sa zakonskom snagom, ako Skupština nije u mogućnosti da se sastane. Vlada je dužna da uredbe sa zakonskom snagom podnese Skupštini na potvrđivanje čim Skupšina bude u mogućnosti da se sastane.

Dakle, privremena suspenzija ljudskog prava i slobode (uključujući i slobodu okupljanja) ustavno–pravno je dozvoljena samo za vrijeme ratnog ili vanrednog stanja i to zakonom ili uredbom sa zakonskom snagom.
Otvaranje mogućnosti da se sloboda okupljanja privremeno suspenduje u toku trajanja vanredne situacije ( institut koji Ustav Crne Gore ne poznaje) podzakonskim aktom (Naredbama Ministarstva zdravlja) koje otvara osporena odredba je direktno u suprotnosti sa Ustavom Crne Gore ( članovi 24, 25 i 52 ).
Inicijativa je nastala kao plod analize u okviru projekta „Sloboda okupljnja između lokalne samouprave i Ustava Crne Gore“, koji je podržan kroz Program malih grantova u okviru projekta Okupljanja za ljudska prava: „Sloboda javne riječi u javnom prostoru“, koji sprovodi Institut alternativa u partnerstvu sa Akcijom za ljudska prava, a podržava Evropska unija.
Svi proizvodi i rezultati projekta su isključiva odgovornost Centra za građanske slobode-CEGAS, i ni na koji način ne odražavaju stavove Evropske unije i Instituta alternativa, zaključuje se u saopštenju koje potpisuje Boris Marić, izvršni direktor Cegasa.