Strazbur: Povrijeđena prava Ljuba Bigovića

Sud u Strazburu je utvrdio da je država Crna Gora povrijedila niz osnovnih ljudskih prava u odnosu na Ljuba Bigovića a koja su garantovana Evropskom konvencijom o ljudskim pravima, navodi se u saopštenju koje su redakciji IN4S dostavili advokati Dragoljub Đukanović i Bojana Franović.

Saopštenje prenosimo u cjelosti:

Predstavka sudu u Strazburu se odnosila na pritvor koji je trajao 10 godina, na uslove u pritvoru i medicinsku njegu, na način donošenja odluka o produženju pritvora i kontrolu istog, a naročito i na razloge koje su postupajući sudovi u konkretnom slučaju navodili kao opravdanje za toliko dugo trajanje pritvora.
Utvrđena je povreda člana 3 Konvencije u dijelu koji se odnosi na zabranu torture s obzirom na uslove u kojima je Ljubo Bigović boravio u Istražnom zatvoru u Spužu, iako su u međuvremenu ti uslovi poboljšani. U vrijeme kada je Ljubo Bigović boravio u istražnom zatvoru uslovi su bili takvi da su predstavljali povredu člana 3. Ovo znači da je država Crna Gora u spornom periodu vršila torturu nad Ljubom Bigovićem.

Utvrđena je povreda i člana 5 stav 1 Konvencije koji se odnosi na pravo na slobodu. Sud u Strazburu je utvrdio da nije postojala preciznost prilikom donošenja odluka o produženju pritvora u pogledu dužine trajanja pritvora i u pogledu nedostatka dosljednosti u periodičnoj kontroli pritvora na koju su postupajući sudovi nesporno bili obavezni. Domaći sudovi nisu redovno vršili kontrolu pritvora niti su u odlukama o produženju pritvora navodili koliko dugo pritvor može da traje.

Utvrđena je i povreda člana 5 stav 3 Konvencije koji se takođe odnosi na pravo na slobodu. Sud u Strazburu je utvrdio da tokom trajanja pritvora u periodu od 10 godina, više od pet godina i pet mjeseci pritvor je neosnovano trajao. Utvrđeno je i da su razlozi za trajanje pritvora bili neosnovani i nedovoljni da bi opravdali toliko dugo trajanje pritvora s obzirom da su u rješenjima o produženju pritvora sudovi navodili samo jednu jedinu rečenicu da razlozi za dalje trajanje pritvora i dalje stoje bez drugog obrazloženja. Povreda ovog člana postoji i zbog činjenice da prilikom produženja pritvora sudovi nisu uzimali u obzir činjenicu koliko dugo već traje pritvor u odnosu na podnosioca kao ni njegovo zdravstveno stanje a što su bili u obavezi, te takođe zbog činjenice da redovni sudovi nisu uzeli u obzir neku od alternativnih mjera za obezbjeđenje prisustva okrivljenog pred sudom. Sud u Strazburu je zbog svega navedenog utvrdio da su vlasti produžavale pritvor Bigoviću bez postojanja dovoljnih razloga te da samim tim nisu uspjele da opravdaju tako dugo trajanje pritvora za period od više od 5 godina.

U dijelu koji se tiče medicinske njege u odnosu na Bigović Ljuba i njegovo komplikovano zdravstveno stanje sud u Strazburu nije utvrdio povredu člana 3, ali je u odluci naveo da ova povreda nije učinjena u konkretnom slučaju iz razloga što je porodica podnosioca predstavke u situacijama u kojima država nije mogla da obezbijedi adekvatan tretman, liječenje, terapiju, adekvatnu prehranu i slično, ista o svom trošku sve navedeno obezbjeđivala. Dakle ova povreda ne postoji samo iz razloga jer je porodica ljuba Bigovića pomogla da se prevaziđu problemi koji su nastali tokom trajanja njegove bolesti. Ovo znači da u slučaju nekog drugog lica koji recimo ne bi imao mogućnosti i podršku porodice, država ne bi bila u stanju da pruži adekvatnu medicinsku njegu licima koja se nalaze u pritvoru, što je svakako zabrinjavajuće.

Posebno ističemo i činjenicu da se u ovoj odluci Sud u Strazburu naročito osvrnuo na postupanje Ustavnog suda Crne Gore koji prilikom odlučivanja o ustavnoj žalbi koja je prethodila predstavci Sudu u Strazburu nije postupao u skladu sa ranije utvrđenom praksom. Naime, Ustavni sud Crne Gore je u sličnoj situaciji u pogledu povrede prava na slobodu u predmetu K.R. i D.M. utvrdio povredu, dok u predmetu Ljuba Bigovića nije uopšte odgovorio na žalbene navode koji su se ticali iste povrede. Upravo ovakva postupanja i redovnih sudova i Ustavnog suda dovode do porasta broja predstavki pred Sudom u Strazburu i samim tim do porasta broja presuda protiv Crne Gore u kojima se utvrđuju povrede osnovnih ljudskih prava.

Ono što se u poslednje vrijeme potencira od strane predstavnika relevantnih pravosudnih institucija i najviših pozicija iz vlasti da su presude suda u Strazburu za Crnu Goru a ne protiv Crne Gore i da se iste uspješno sprovode po našem mišljenju nije tačno. Vi imate u ovoj odluci na današnji datum istaknuto da povrede koje su utvrđene u predmetu Bigović protiv Crne Gore su one iste povrede koje su već utvrđene u predmetima Bulatović protiv Crne Gore i Mugoša protiv Crne Gore. Dakle, povrede se ponavljaju. Još uvijek se u redovnim postupcima pred nacionalnim sudovima, naročito u pritvorskim predmetima, Evropska Konvencija o ljudskim pravima i relevantne odluke suda u Starzburu ne primjenjuju.

Domaći sudovi zaista treba da daju svoj doprinos da se ovakve i slične situacije rješavaju na nacionalnom nivou da ne bi dolazi u situaciju da presude protiv Crne Gore ublažavamo na način što ćemo ih zvati presudama za Crnu Goru. Cilj crnogorskog pravosuđa treba da bude da se smanji broj odluka Suda u Strazburu koje treba sprovoditi a ne da se dičimo time što su nam utvrđene povrede osnovnih ljudskih prava na nacionalnom nivou.